Combinaties van pesticiden extra schadelijk voor bijen 

Een combinatie van veelgebruikte pesticiden versterkt de negatieve invloed op de hersenen van de honingbij. Verschillende bestrijdingsmiddelen bevatten stoffen die het leervermogen en geheugen van de bij aantasten, en zijn vooral gevaarlijk wanneer ze tegelijkertijd worden ingezet. Divers onderzoek toont aan dat een algemeen en vooral blijvend verbod van onder meer neonicotinoïden absolute noodzaak is.

Moratorium
De Europese Commissie besloot in 2013 tot een tijdelijk moratorium op het gebruik van neonicotinoïden, na een rapport van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid waarin werd geconcludeerd dat de stoffen een hoog en acuut risico betekenen voor bestuivers. Dit resulteerde in een tijdelijk verbod, lopend tot 1 december aanstaande. Maar neonicotinoïden zijn niet de enige boosdoener, want na experimenten door wetenschappers van de Universiteit van Newcastle (GB) bleek dat gecombineerd blootstelling aan neonicotinoïden en cumafos resulteerde in een verlaagde hersenactiviteit bij honingbijen, en naar alle waarschijnlijkheid ook bij hommels en andere soorten uit de bijenfamilie. Deze dieren zijn van levensbelang voor de mens vanwege hun rol als bestuiver van met name fruit en bepaalde landbouwgewassen. Onderzoeker Sally Williamson:

“Het betekent dat de bijen minder goed in staat zijn om effectief te foerageren, omdat ze het voedsel moeilijker kunnen vinden en moeite hebben te leren en te onthouden waar het zich bevindt en vervolgens slechter communiceren aan hun bijenkorf waar de bronnen van stuifmeel en nectar zijn.”

Epilepsie
Voor het onderzoek keken de wetenschappers naar twee gebruikelijke pesticiden: neonicotinoïden, die worden gebruikt om ongedierte in onder meer koolzaad en andere gewassen te bestrijden, en een groep van uiterst giftige ‘organofosfaten’, genaamd cumafos, die worden gebruikt om de varroamijt te doden, een parasiet die de honingbij aanvalt en uiteindelijk het einde betekent van het hele bijenvolk. Onderzoeker Christopher Connolly:

“Wij ontdekten dat neonicotinoïden een vorm van epilepsie veroorzaken die wordt voorafgegaan door een afname van de hersenenactiviteit, en daarmee het vermogen om te communiceren. Deze effecten worden versterkt bij een combinatie met organofosfaten.”

Totaalverbod
Nog steeds beweren de producenten van deze bestrijdingsmiddelen bij hoog en bij laag dat de gewraakte chemische stoffen niet van invloed zijn op honingbijen en andere bestuivers, en ze onderbouwen dat met eigen laboratoriumonderzoek. Maar gezien de gestage afname van de aantallen honingbijen zijn her en der in de wereld tijdelijke stops ingesteld op het gebruik van de pesticiden, om te zien of de bijenpopulaties weer gaan groeien. Een onderzoek van de Radboud Universiteit en Sovon toonde zelfs aan dat vogels verdwijnen in gebieden met hoge gehaltes van het bestrijdingsmiddel imidacloprid, een neonicotinoide, in het oppervlaktewater. Hieruit blijkt dat het gebruik van deze stoffen nog verder reikt dan alleen maar honingbijen en hun familieleden.

Het is de vraag of de Europese stop van 2 jaar voldoende is om de positieve effecten op de bijenpopulaties te meten, waardoor een verlenging van het tijdelijke moratorium na 1 december 2015 wenselijk is, en liefst opgevolgd wordt door een totaalverbod. Vorig jaar maart  steunde een meerderheid van de Tweede Kamer twee moties van Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren, waardoor in ieder geval  in Nederland een verbod voor alle neonicotinoïden (en een vergelijkbaar middel, fipronil) moet gaan gelden.

Bron ©PiepVandaag.nl Bart van Riel