Illusionist Hans Klok verwacht dat olifant Buba van circus Freiwald ongelukkig zal worden als ze binnenkort niet meer met het circus mag meereizen, zo gaf hij maandag in de media aan. Hij denkt dat ze heimwee krijgt en zal stoppen met eten. Een nobele ‘reddingsactie’ of een sentimentele tranentrekker?

tranentrekker
Olifant Buba ©Wilde Dieren de Tent Uit

De situatie die door deze berichtgeving wordt geschetst, is nogal opmerkelijk. Buba zou zich vervelen en mag niet werken, zo wordt in een radiofragment van EenVandaag verteld. Ook wordt in de media de indruk gewekt dat de Afrikaanse olifant in het circus is geboren, maar volgens de Partij voor de Dieren komt Buba uit het wild. Klok heeft staatssecretaris Van Dam gevraagd de tijdelijke ontheffing die het circus heeft om Buba mee te laten reizen, om te zetten naar een ontheffing voor onbepaalde tijd.

Hoewel Hans Klok inziet dat het gebruik van wilde dieren in circussen niet meer van deze tijd is, vindt hij dat dieren die al hun hele leven met het circus meereizen, bij hun verzorgers moeten blijven. Volgens hem is Buba dusdanig aan het circusleven gewend, dat een opvanglocatie geen optie is.

Circusleven ten koste van dierenwelzijn
Na het lezen van Kloks emotionele woorden zou je bijna vergeten dat het verbod op het gebruik én vervoer van circusdieren juist is ingevoerd om het welzijn van deze dieren te verbeteren. Menselijk vermaak is tenslotte geen excuus meer om wilde dieren het land door te slepen en kunstjes te laten vertonen. Het verbod is ingegaan in september 2015, omdat ook de Tweede Kamer inzag dat wilde dieren niet in een circus thuishoren. Het verblijf in een circus gaat ten koste van het welzijn van deze dieren, zoals op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) vermeld staat:

Waarom dit verbod
De omstandigheden voor wilde zoogdieren in het circus leiden, ondanks de grote betrokkenheid van verzorgers en trainers, tot een ernstige beperking in de mogelijkheid natuurlijk gedrag te kunnen vertonen. Ook de overige welzijnseisen en de gezondheid staan in de circuspraktijk onder druk. Dit hangt samen met het rondreizende karakter van het circus, de trainingen en de optredens. De nadelen voor de wilde zoogdieren wegen niet op tegen het vermaak van publiek en daarom is besloten tot dit verbod.

Ontheffing voor 2 olifanten
Desondanks heeft het ministerie van Economische zaken tot 15 januari 2017 een ontheffing verleend aan circussen Renz Berlin en circus Freiwald. Zij mogen tot die datum olifanten Buba en Carla meenemen. Hoewel al zeker sinds 2012 duidelijk was dat het verbod op het gebruik van wilde dieren in circussen eraan zat te komen, hadden deze circussen voor hun olifanten geen geschikte opvang geregeld.

Ook al mogen deze olifanten niet meer optreden, een olifantwaardig bestaan is het niet. Ze leven zonder soortgenoten, in een tent, en worden om de haverklap vervoerd per vrachtwagen. Circusliefhebbers zijn echter van mening dat het dierenwelzijn in Nederlandse circussen uitstekend is en dat circusdieren zelfs ‘moderne ambassadeurs zijn van de natuur’.

Hulp bij herplaatsing aangeboden
Organisatie Wilde Dieren de Tent Uit heeft in 2014 al aangeboden geschikte opvang voor de dieren te regelen, evenals voor andere wilde dieren in Nederlandse circussen, maar hier is geen gebruik van gemaakt.

“Samen met organisaties zoals de Stichting Aap hebben wij een enorm netwerk aan opvangcentra in de hele wereld. Die staan klaar om deze getraumatiseerde dieren op te vangen en gespecialiseerde zorg te bieden.”

Dit voorstel was ook bekend bij het ministerie van Economische Zaken. Een woordvoerder van de toenmalige staatssecretaris Sharon Dijksma zei toentertijd:

“Organisaties als Wilde Dieren de Tent Uit zullen zorgen voor de dieren die niet meer in circussen mogen worden gebruikt.”

Inmiddels blijkt het ministerie vooral af te wachten wat de circussen zelf voor maatregelen nemen om hun olifanten buiten het circus onder te brengen, zonder hierin een sturende of begeleidende rol te nemen.

Ministerie neemt geen verantwoordelijkheid
Over het rondreizen met deze olifanten stelde de Partij voor de Dieren in juni kamervragen aan staatssecretaris Martijn van Dam, waarin onder meer de aangeboden hulp voor het vinden van een geschikte opvanglocatie werd benoemd.

“Bent u ervan op de hoogte dat vereniging Wilde Dieren de Tent Uit tijdens de ambtelijke voorbereiding van het verbod op wilde dieren in circussen verschillende keren hulp heeft aangeboden bij de opvang van wilde dieren, waaronder ook deze twee olifanten? Zo ja, waarom heeft u hier geen gebruik van gemaakt?

Antwoord Ja, daar ben ik van op de hoogte. De wilde dieren zijn echter eigendom van de circusondernemingen. Het is aan de circussen om te bepalen waar zij hun dieren onderbrengen.”

Ook onderkent Van Dam niet dat het meereizen van de olifanten, ondanks het gefundeerde landelijke verbod dat nu een jaar oud is, voor de dieren een onwenselijke situatie is:

“Deelt u de mening dat de ontheffingen die toestaan dat olifant Buba met circus Freiwald mee mag reizen en olifant Carla met circus Renz Berlin2 op geen enkele manier het belang van deze olifanten dienen, omdat het reizen voor deze dieren stressvol is en de circussen zelfs niet bij benadering een omgeving voor de olifanten creëren waarin de dieren hun natuurlijke gedrag kunnen uitoefenen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord Nee. Ik heb de ontheffingen verstrekt tot en met 15 januari 2017 onder de voorwaarde dat de circuseigenaren hun medewerking verlenen aan een onderzoek door onafhankelijke deskundigen om te bepalen of de olifanten geschikt zijn om naar een opvanglocatie te worden overgebracht.”

De ontheffing is nog ruim drie maanden geldig. Op dit moment is nog niet duidelijk of en wanneer het genoemde onderzoek gaat plaatsvinden en door welke onafhankelijke deskundigen dit zal gebeuren. Dat voor zowel olifanten Carla als Buba op zeer korte termijn echter alsnog een geschikte leefomgeving gevonden moet worden, staat buiten kijf. Wij hopen van harte dat deze gepensioneerde olifanten mooie jaren tegemoet gaan, op een plek die beter voorziet in hun natuurlijke behoeften.

Bronnen: RVO, RTVNH, EenVandaag ©PiepVandaag.nl Angelique Lagarde