In mei 2020 lanceerde de EU de Farm to Fork Strategy (van Boer tot Bord) om de Europese landbouw duurzamer te maken. Deze strategie moet er onder andere voor zorgen dat de vleesproductie en -consumptie in de lidstaten daalt, om de impact op onze gezondheid en het milieu te beperken. Echter, de oorlog in Oekraïne wordt gebruikt om de afbouw van de veestapel te blokkeren. 

veestapel
Oorlog Oekraïne gebruikt om afbouw van veestapel te blokkeren | Foto: publiek domein

Copa Cogeca is de Europese koepelorganisatie voor boeren en tuinders en hun coöperaties. Het is de belangrijkste Europese landbouwvereniging. Zij introduceerde het gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB), maar lijkt echter de Farm to Fork Strategy in de wacht te willen zetten.

Omdat de oorlog in Oekraïne zorgt voor een stijging van de graanprijs, spelen vleeslobbyisten daar sluw op in. Het is helaas niet de eerste keer dat de landbouwlobby de vergroeningspolitiek van de Europese Unie onderuit probeert te halen. Zij behartigen al meer dan zestig jaar de belangen van de Agribusiness (de gehele productiekolom van agrarische bedrijven, inclusief opslag, transport, handel, verkoop aan de consument en de toeleverende en ondersteunende bedrijven).

De vleesproducenten hebben last van de prijsstijging van graan, want een groot deel van hun kosten is veevoer. De prijs voor vlees stijgt mee en ondersteunt daarmee onbedoeld de duurzaamheidsambities om minder vlees te eten.

Veel bedrijven hebben belangen bij de vleesindustrie; zij financieren de vleeslobby omdat daar voor hen het meeste geld in zit. Bovendien kampt de vee-industrie al jaren met overproductie. De Europese Unie wil dan wel dat we meer plantaardig gaan eten, maar er worden tegelijkertijd miljarden euro’s in de zuivel- en vleesindustrie gepompt om toch vooral de productie in stand te houden en de teruglopende consumptie tegen te gaan. In de periode 2017-2020 ontving de Nederlandse veesector ruim 6 miljoen euro om reclame te maken voor plofkipvlees, kalfsvlees en zuivel.

Lobbyen maar

Europese boeren krijgen een half miljard euro om de stijgende prijzen van veevoer, energie en mest te kunnen compenseren. De invasie in Oekraïne, ‘de graanschuur van Europa’, doet de prijzen van veevoer echter de hoogte ingaan. Voedselzekerheid in Europa en daarbuiten staat nu op het spel, dus moeten alle beschikbare gronden voor voedselproductie benut worden. Tenminste, dat was de boodschap die de grootste en machtigste landbouwlobby van Europa meteen na de inval van Rusland in Oekraïne de wereld in slingerde. Dat daarbij gepleit wordt voor maximaal gebruik van dierlijke meststoffen – omdat de prijzen van kunstmest ook spectaculair de hoogte ingaan – vraagt echter om een afwijking van de nitraatrichtlijnen, die bepalen hoeveel kilo dierlijke stikstof per hectare mag worden uitgereden. Het feit dat dierlijke mest funest is voor de waterkwaliteit lijkt bijzaak.

Sinds de introductie van de Farm to Fork Strategy probeert de vleeslobby ook buiten de muren van de Europese instanties haar campagne kracht bij te zetten. Dat doet ze onder de noemer European Livestock Voice (ELV), met een website, video’s en tal van andere initiatieven.

In het huidige industriële systeem is het vervoer van vee een dagelijks feit. Veel dieren worden vlak na de geboorte getransporteerd naar een andere vestiging in binnen- of buitenland, waar ze verder opgefokt worden. Zodra ze het gewenste slachtgewicht bereiken, gaan ze opnieuw op transport, nu naar een slachthuis dat zich zelden om de hoek bevindt, dus zitten de dieren vaak lang in een veewagen.

Elke dag worden meer dan 3,8 miljoen dieren door de EU vervoerd. Daarnaast zijn er nog eens 3,4 miljoen dieren die jaarlijks naar niet-EU-landen verscheept worden.

Europese landbouwbeleid en lobby

De doelstellingen van het GLB: betaalbaar en veilig voedsel van hoge kwaliteit en een redelijke levensstandaard voor de boeren en natuurlijke hulpbronnen in stand houden, met respect voor het milieu.

Zestig jaar na de introductie is het GLB allesbehalve succesvol gebleken. Hoewel het vaak omschreven wordt als een instrument om de kleine Europese boeren te ondersteunen, hebben lucratieve handelsovereenkomsten en de liberalisering van de markt decennialang een landbouwsysteem ondersteund dat zowel op sociaal- als milieuvlak zijn doel compleet gemist heeft. Het waren vooral boeren en bedrijven met grote lappen grond die in de subsidiepot konden grabbelen, terwijl kleine bedrijven een voor een over de kop gingen.

De Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling (AGRI) speelt een belangrijke rol in het vormgeven van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en is onder andere verantwoordelijk voor de werking en ontwikkeling van het GLB en de veeteelt. In AGRI zetelen Europarlementariërs uit verschillende landen, waarvan de meeste leden tot de European People’s Party behoren, de Europese politieke partij van christendemocratische en conservatieve partijen. In 2018 werd de Environment Committee daaraan toegevoegd om het gemeenschappelijk landbouwbeleid vorm te geven. Lobbywerk zou daardoor iets lastiger worden, maar het werkt nog steeds.

Om te weten hoeveel geld de landbouwlobby uitgeeft, kan iedereen het transparantieregister van de EU online raadplegen. Terwijl de EU praat over verduurzamen, gaan er jaarlijks nog tientallen miljoenen euro’s naar reclamecampagnes voor de zuivel- en vleesindustrie. Hoe valt dat te rijmen valt? Veel leden van de EU-landbouwcommissie hebben nog een directe band met de Agribusiness.

varkenstransport naar slachthuis
Foto: House of Animals

Zo’n 7.000 burgers deden mee aan de enquête van Dier & Recht om het financieren van zuivel- en vleesreclames te stoppen en maar liefst 95 procent daarvan wil dat er een einde aan komt. Het is aan de EU om dit signaal serieus te nemen. Talloze initiatieven om de consumptie van dierlijke producten te minderen, worden daardoor rechtstreeks tegengewerkt. Dit moet stoppen, het roer moet om.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg