Ganzendons – deel 1 

Dons heeft vele toepassingen: de belangrijkste zijn in kussens, dekbedden, ski-jacks en in slaapzakken. De warmte-isolerende eigenschappen zijn voortreffelijk en er waren tot voor kort maar weinig synthetische materialen die volwaardig met dons konden concurreren.

Dit is het eerste van een tweetal artikelen speciaal over voornamelijk ganzendons. Het dons van ganzen is doorgaans van betere kwaliteit dan dat van eenden – ganzen zijn groter en produceren daardoor ook grotere donsvlokken, die beter isoleren. Daarom gebruikt men ganzen veel meer dan eenden. Een tweede factor die de kwaliteit van het dons bepaalt is waar de vogel heeft geleefd – in koudere streken produceert de vogel, begrijpelijkerwijs, ook grotere donsvlokken.

In Europa is de dons en veren producerende industrie verenigd in de European Down and Feather Association (EDFA). Voor het plukken van dons zijn strenge regels opgesteld. We beginnen dit tweedelige artikel met het stellen van een aantal vragen aan de EDFA:

Worden vogels speciaal gefokt voor hun verenkleed?
Nee, eenden noch ganzen worden uitsluitend voor hun veren en hun dons gefokt. Al sinds duizenden jaren heeft men gevogelte voornamelijk voor de menselijke consumptie gefokt. Dat is nog steeds zo. De geoogste veren en dons zijn een natuurlijk bijproduct van de vleesproductie.

Hoe komt men aan de veertjes en aan het dons?
Ongeveer 98% *) van de veertjes die over de hele wereld worden geproduceerd worden geoogst na het slachten – als bijproduct van de vleesproducerende industrie. Aangezien de gezinsgrootte afneemt, en de consument en jong en mals vlees vraagt, worden de dieren normaliter geslacht als ze net voor de eerste keer in de rui zijn.
*) Eigen gegevens van EDFA, verkregen bij onderzoek onder haar leden.

Door wie worden de veertjes en het dons bewerkt?
De dekbedfabrikanten kopen de van de slachthuizen komende producten. Deze dekbedfabrikanten zijn verenigd in de industrieële sector die getiteld is “Het slachten van gevogelte en het bewerken van de dierlijke bijproducten” en ze hebben een toelatingscertificaat nodig, dat door een officiële dierkundige instantie wordt afgegeven.

Wat voor soort firma’s zitten er in uw organisatie?
Wij vertegenwoordigen die organisaties die de ruwe veertjes en het dons aanschaffen, ze daarna bewerken onder goede hygiënische omstandigheden (wassen, stomen, sterilisatie, sortering) en ze daarna omzetten in kant en klare slaapkamerartikelen.

Zijn er andere manieren dan plukken om de veertjes en het dons te verzamelen?
Eendenveertjes – en dons worden, voor zover wij weten, alleen na de slacht geoogst. Zodoende zijn deze producten van dode dieren afkomstig. Ganzenveertjes en -dons kunnen ook tijdens de rui worden geoogst. Er bestaat duidelijke regelgeving over het oogsten, zoals bijvoorbeeld vastgelegd in de Europese Conventie voor de bescherming van dieren in de veehouderij, in de regelgeving voor het houden van ganzen die voor de donsproductie bedoeld zijn en de nationale regelgeving op het gebied van dierenwelzijn. Als veren van levende dieren worden geoogst dan moet dit volgens de regels worden uitgevoerd.

Is er verschil tussen “veertjes en dons oogsten van een levend dier dat in de rui is” en “levend plukken”?
Technisch gezien niet; levend plukken wordt gewoonlijk tijdens de rui verricht, als er weer nieuwe veertjes worden aangemaakt en daarom de oude worden afgeworpen. Men berokkent het dier dan geen enkel nadeel of pijn aan de gans of zijn huid. Er is al heel vaak aangetoond dat de huid van een vogel over het algemeen veel minder gevoelig is dan van een zoogdier.

Waarom praat iedereen over “het oogsten van veertjes en dons van een levend dier dat in de rui is” of eenvoudigweg over “levend plukken”?
Dat is zo gegroeid. Wij gebruiken deze termen omdat anders niemand zou begrijpen wat we bedoelen.
Wij veroordelen echter het levend plukken als de dieren niet in de rui zijn. Dat is absoluut verboden.

Is levend plukken verboden?
Onjuist levend plukken is verboden. Als de dieren in de rui zijn is het niet verboden. Er zijn echter toch tamelijk strenge regels voor. deze regels zijn neergelegd in een protocol dat gaat over het oogsten van veertjes en dons van levende dieren en het houden van ganzen speciaal voor de pluk.

Controleert u het oogsten van veertjes en dons?
De Europese industrie is de laatste dertien jaar erg actief geweest in de bescherming van dieren op dit gebied. De Duitse TÜV (Technische Überwachung Verein) heeft Hongaarse boerderijen gevolgd en gecontroleerd.

Is het mogelijk om veertjes en dons, afkomstig van levend geplukte dieren, te onderscheiden van die van dode dieren?
Dat is voor een expert niet zo moeilijk, tenminste als de veertjes en het dons nog niet zijn bewerkt. Daarna is het onmogelijk om onderscheid te maken.

Is het voor de consument mogelijk om eventuele wreedheden te voorkomen door artikelen te kopen waarin ander materiaal dan veertjes en dons verwerkt zijn?
Dat kan iedereen naar believen doen. Als je echter besluit om geen donsdekbed te kopen dan heeft dat totaal geen effect op de donsproductie. Zoals al gezegd is dons een bijproduct van de vleesindustrie. Zolang vlees van gevogelte bij de consument populair is, zal de productie van dons onveranderd doorgaan. Wat er overblijft zal worden weggegooid en de prijzen van andere vulmaterialen zullen waarschijnlijk gaan stijgen.

Hoe kan de consument er bij het kopen van een donsdekbed achter komen of de veertjes en het dons al dan niet van levend geplukte dieren afkomstig zijn?
Dat kan hij niet uit het kant en klare product afleiden. In het algemeen zijn veertjes en dons afkomstig van levend geplukte dieren echter veel duurder dan die afkomstig van dode dieren. Deze laatste maken, zoals gezegd, ongeveer 98% van de totale productie uit.

Zou een boycot van donsproducten effect hebben op de productie ervan?
Onder de huidige omstandigheden zou de effecten verwaarloosbaar zijn. Indien men de afkomst van het materiaal echter zou gaan betwisten kan de consument betere informatie krijgen over hoe de veertjes en het dons verkregen zijn.

Waarom reageerde u niet op de vreselijke persberichten die recentelijk verschenen? Bent u soms tegen dierenwelzijn?
Onze organisatie is nu al dertien jaar werkzaam op het gebied van het welzijn van ganzen. We hebben ontelbare persberichten uitgevaardigd, die op het internet te vinden zijn onder www.edfa.eu of www.vdfi.de. Onze inspanningen op dit gebied zullen doorgaan; een betere bescherming van de dieren is in het belang van zowel onze organisatie als van onze producten. De donsindustrie in Europa heeft er niet het minste belang bij als dieren worden gemarteld. Wij staan ten alle tijde open voor samenwerking met de politiek, belangengroepen of dierenwelzijnsorganisaties. Wij zouden het idee van een rondetafelgesprek met alle betrokken partijen toejuichen en zijn bereid om met hen samen te werken.

Zie voor de originele tekst van deze vragen en antwoorden:

In deel 2 een kritischer kijk op de dons-industrie.

©PiepVandaag.nl Jeanco Lapierre Armande