Hwange National Park is een uitgestrekt park in het uiterste westen van Zimbabwe. Het is tevens een van de beste locaties om grote groepen wilde Afrikaanse olifanten te zien. Weinig toeristen die het park bezoeken, realiseren zich echter dat het natuurpark onder dierenrechtenorganisaties ook berucht is als centrum in Zimbabwes olifantenhandel.

olifanten
Dierenhandel China door Zimbabwaans wildpark door geldproblemen| Foto: Pixabay

Jonge dieren, nog maar amper in staat om zichzelf te voeden, worden er van hun moeder en kuddes gescheiden en vastgehouden in een compound, totdat ze worden verkocht en getransporteerd naar dierentuinen in het buitenland. Zo verging het ook een groep jonge dieren die waren bestemd voor dierentuinen in China, waarover in oktober volop verslag werd gedaan in verschillende media, en ook door AnimalsToday.

Chrispen Chikadaya is senior inspecteur bij dierenbeschermingsorganisatie Zimbabwe National Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ZNSPCA) en een van de weinige mensen van buiten de parkorganisatie, die de compound van binnen heeft gezien.
Hij hoorde eind 2018 voor het eerst geruchten over de activiteiten in het park, toen ooggetuigen hem vertelden hoe jonge olifanten die net niet meer afhankelijk waren van moedermelk, maar nog klein genoeg om in transportboxen te passen, door parkmedewerkers werden gevangen.

Een video die werd vrijgegeven door Humane Society International bevestigde dit gerucht en toonde de jonge olifanten terwijl ze op en neer liepen in hun verblijf, gedrag dat vaak wordt vertoond door gestreste dieren. De video riep woedende reacties op.

“Dit is fictie. Men doet net alsof wij niet van deze dieren houden, alsof we ze mishandelen. Dat is niet waar, want we passen heel goed op hen,” zei Tinashe Farawo, zegsman voor Zimbabwe National Parks and Wildlife Management Authority (Zimparks) in een officiële reactie. Volgens hem exporteert Zimbabwe al decennia lang legaal dieren naar verschillende internationale dierentuinen en circussen, zonder dat daar veel gedoe over is geweest. Farawo:

“Wij zijn van mening dat mensen met een meer wetenschappelijke blik naar de situatie moeten kijken, door te vragen naar de feiten en niet alleen op emoties te reageren.”

Aan dierenwelzijn wordt voorbij gegaan

Biologe Joyce Poole specialiseerde zich in olifanten en lacht schamper bij het laatste argument van Farawo. Nadat ze decennia lang olifanten in het wild bestudeerde, is ze ervan overtuigd dat deze dieren een unieke intelligentie bezitten en niet geschikt zijn om in gevangenschap te leven:

“Sommige critici zeggen dat we menselijke eigenschappen toeschrijven aan olifanten, maar dat is niet zo. Het gaat om eigenschappen van de olifanten zelf; ze zijn in staat empathie te voelen, zijn zelfbewust, begrijpen wat een overlijden en wat compassie betekent.”

Dat is volgens Poole het soort wetenschappelijk bewijs dat Zimbabwe volledig naast zich neerlegt. Ze zegt dat olifanten, net als mensen, heel sociale dieren zijn, die -wanneer opgesloten- ziek worden, verveeld, agressief of depressief raken. “Door de evolutie heen hebben olifanten deze zeer hechte sociale banden ontwikkeld. Als je dat van ze afneemt, gaan ze daar aan onderdoor,” zegt Poole.

olifanten
Foto: Pixabay

Haar woorden wordt kracht bijgezet door het feit dat olifanten in gevangenschap gemiddeld veel jonger sterven, minder vruchtbaar zijn en gevoeliger voor kwaaltjes als artritis. Collega bioloog Keith Lindsay, die onderzoek deed naar de leefomstandigheden in dierentuinen, bevestigd dat dierentuinen geen gepaste plaats zijn om olifanten te huisvesten:

“De biologische behoeften van olifanten gaan de mogelijkheden die welke dierentuin dan ook kan bieden ver voorbij. Geen enkele dierentuin die ik ken is als bestemming werkelijk geschikt voor olifanten.”

Transparantie ontbreekt volledig

Nadat in de maand ervoor werd onthuld dat Zimbabwe 2,7 miljoen dollar verdiende aan de verkoop van 90 olifanten aan Dubai en China, verklaarde president Emmerson Mnangagwa in Juni dat de handel in wilde olifanten nodig is om de bescherming van de soort in het land te kunnen bekostigen. Volgens ZNSPCA worden de details van dergelijke deals met landen als China, en het welzijn van de opgesloten dieren, echter bewust verborgen gehouden. Ook werden de dieren die recent naar China verdwenen volgens Chikadaya bijna een jaar in de compound in Hwange vastgehouden, waar hem in eerste instantie werd verteld dat dit voor een maand zou zijn.

Toen in oktober het transport van de jonge dieren in gang leek te worden gezet, haastte hij zich met andere inspecteurs terug naar het park, maar ondanks hun legale mandaat om in gevangenschap levende dieren te inspecteren, werden ze van de olifanten weggehouden.
De volgende morgen bleken de dieren weggevoerd te zijn.

Alle transparantie over hoe de verhandeling en het vervoer verloopt ontbreekt volledig, volgens Chikadaya.  Zimparks ontkent gebrek aan transparantie en gaf uiteindelijk ook gegevens vrij over de besteding van het aan de olifanten verdiende geld.

Een groot park zonder middelen

Waar een derde van de Zimbabwanen tijdens het magere seizoen afhankelijk zijn van voedselhulp, wordt het lot van zo’n 30 olifanten door velen beschouwd als een ‘luxeprobleem’.
Hwange National Park moet uiteindelijk onafhankelijk worden. Dat kan door inkomsten vanuit het toerisme en dus ook, volgens Farawo, de verkoop van olifanten. Hij zegt dat de olifanten zo min of meer in hun eigen onderhoud voorzien en voegt eraan toe dat er in Hwange -met tussen de 45.000 en 53.000 olifanten- nog volop van de grijze reuzen in het park rondlopen. Meer dan het park en haar natuurlijke voedselbronnen kan voeden.

Ranger Patrick Sobanda bevestigd dat de regen elk jaar later komt en dat sinds oktober al zo’n 200 olifanten zijn gestorven van de dorst en honger.

Het probleem rondom de olifanten en het beheer van het Hwange natuurpark is dus complexer dan dat het op het eerste zicht lijkt. Zimparks zegt meer geld nodig te hebben om kunstmatige waterputten te kunnen graven, voor de watervoorziening aan haar dieren. Biologe Poole schat in dat het beter is om de populatieaantallen geleidelijk aan naar beneden bij te stellen door het aantal drinkplaatsen langzaam te verminderen. Anders zou men kunstmatig een onnatuurlijk grote populatie in stand houden. Ze onderkent echter ook dat er geen eenduidige oplossing is voor de situatie in Zimbabwe.

Een einde aan de handel?

Over enkele dagen zal Zimbabwe geen olifanten meer mogen verhandelen aan landen waar de Afrikaanse olifant niet van nature voorkomt. Dat is bepaald in een besluit van CITES (Conventie over Internationale Handel in Bedreigde Soorten of Wilde Flora en Fauna) dat wordt onderschreven door een coalitie van Afrikaanse landen en de Europese Unie.
De ban werd toegejuicht door natuurbeschermingsactivisten, maar door Zimbabwe koeltjes ontvangen. De president van Zimbabwe heeft in de landelijke media zelfs al toespelingen gemaakt op het mogelijk vertrek van het land uit de overeenkomst. Activisten zijn daarom bang dat de verkoop in wilde dieren in het ondergrondse circuit gewoon door zal gaan.

Chikadaya begrijpt dat de parken wanhopig op zoek zijn naar fondsen, maar blijft geloven dat er een andere weg moet zijn. Het gebrek aan transparantie vanuit de regering en het trauma dat de olifanten wordt aangedaan, zowel in Zimbabwe als in dierentuinen verspreid over de wereld, kan het volgens hem niet waard zijn:

“Onze wilde dieren behoren de Zimbabwanen toe. Niet aan één persoon of een organisatie. Het behoort aan onze voorouders, onze kinderen, ouders en kleinkinderen.”

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Merel Roks