Walvissen leren liedjes van soortgenoten in andere oceanen 

Uit nieuw onderzoek blijkt dat bultrugwalvissen melodieën van walvissen in andere oceanen leren en deze nieuwe muzikale thema’s in hun eigen walvisliederen gebruiken. Wetenschappers onderzochten opnamen van walvispopulaties in de Atlantische en Indische Oceaan en publiceerden hun verslag in het tijdschrift Royal Society Open Science.

Wat zingt een bultrug?
De bultrugwalvis is een van de best bestudeerde zeezoogdiersoorten ter wereld. De dieren leggen duizenden kilometers af tijdens hun migratie en ze zijn een van de opmerkelijkste ‘zangers’ van het dierenrijk, aldus de internationale dieren- en habitatbeschermingsorganisatie Wildlife Conservation Society:

“De dieren produceren ingewikkelde melodieën die bestaan uit gekreun, kreten en andere vocalisaties. Dit noemen we ‘zang-units’. Met deze zang-units vormen ze meerdere zinnen, die het dier herhaalt als een soort thema. Vervolgens zingt de walvis een reeks van deze thema’s in een liedcyclus die hij urenlang of zelfs dagenlang herhaalt. Vrijwel alle mannetjes binnen dezelfde populatie zingen hetzelfde type lied, en dit houden ze zo vol, ondanks constante veranderingen in het lied waaruit de ‘hits’ van het seizoen ontstaan. Zijn er twee populaties dicht bij elkaar in de buurt, dan kunnen de dieren liederen van elkaar horen én leren.”

Twee oceanen, één lied
De onderzoekers beluisterden zanggeluiden die ze tussen 2001 en 2005 hadden opgenomen van bultruggen op het zuidelijk halfrond, aan beide zijden van het Afrikaanse continent (voor de kust van Gabon en Madagaskar). Ze transcribeerden daarbij meer dan 1.500 individuele geluiden. Op basis hiervan ontdekten ze dat de walvispopulaties in deze twee oceanen (namelijk de zuidelijke Atlantische Oceaan en de Indische Oceaan) vergelijkbare liederen zongen, maar dat de overeenkomsten tussen deze liederen verschilden van jaar tot jaar. Dit zou kunnen betekenen dat de mannetjesdieren op een bepaald moment in het jaar met elkaar in contact komen om liederen van elkaar te horen en te leren.

Variatie op hetzelfde thema
Uit de opnames kwamen gedeelde zinnen en thema’s naar voren in beide populaties, die zich in de loop der tijd ontwikkelden. Daarbij vertoonden de liederen in het ene jaar meer overeenkomsten dan in het andere. Aan het begin van het onderzoek deelden de walvispopulaties in beide oceanen bijvoorbeeld vijf thema’s. Maar in een van deze gedeelde thema’s waren verschillen te horen: de versie van thema 1 die de populatie bij Gabon zong, bestond uit een afnemende kreet-uithaal (cry-woop), terwijl de dieren bij Madagaskar thema 1 in twee delen splitsten: een afnemende kreet (cry) gevolgd door een aparte uithaal (woop) of een trompetachtig geluid.

Andere verschillen en overeenkomsten
De onderzoekers konden de liederen in andere jaren ook goed vergelijken. In 2003 zongen de Gabon-walvissen een uitgebreider lied dan hun soortgenoten bij Madagaskar. In 2004 deelden beide populaties dezelfde thema’s, maar zongen de Gabon-walvissen nog eens drie extra thema’s. In 2005 waren de liederen aan beide zijden van Afrika grotendeels gelijk: individuele dieren aan beide kanten zongen liederen met dezelfde thema’s en volgorde. Toch kende ook in dit jaar uitzonderingen, zoals één walvis die twee thema’s uit het voorgaande jaar nieuw leven inblies.

Noord versus zuid
Melinda Rekdahl is hoofdauteur van het onderzoek. Ze werkt als mariene natuurbeschermingswetenschapper bij het Oceaanreuzen-programma van de Wildlife Conservation Society. Zij legt uit dat het delen van liedjes op het noordelijk halfrond eenvoudiger is dan op het zuidelijk halfrond:

“Het delen van liederen tussen populaties komt vaker voor op het noordelijk halfrond, omdat daar minder fysieke barrières zijn: individuele dieren kunnen in de broedgebieden – de plek waar ze het meest zingen – vrij bewegen van de ene naar de andere groep. Voor sommige populaties op het zuidelijk halfrond lijkt het lastiger te zijn om hun liederen te delen. Binnen één enkel jaar is er nog weinig gelijkenis, maar door de jaren heen kunnen hele liederen zich verspreiden naar naburige populaties. Maar uit ons onderzoek blijkt nu juist dat deze twee specifieke populaties op het zuidelijk halfrond in hetzelfde jaar overeenkomsten vertonen in hun gezang, ook al zijn de overeenkomsten gedurende een periode van vijf jaar niet altijd gelijk.”

Bron: EarthSky ©AnimalsToday.nl Anne Douqué