Jaarlijks worden op 31 december miljoenen kilo’s vuurwerk afgestoken en dat zorgt voor massale stress onder vogels. Hoewel de negatieve impact van vuurwerk op de volksgezondheid en het milieu vaak in de media wordt besproken en in mindere mate het effect op huisdieren, worden de negatieve gevolgen voor dieren in het wild zelden genoemd.
Volgens onderzoekers van de UvA is het effect van vuurwerk op vogels dramatisch:
“Als op één moment in het hele land vuurwerk wordt afgestoken, kunnen de vogels geen kant op. Ze ondervinden stress en verbruiken veel van de energie die ze tijdens de koude winternachten zo hard nodig hebben. Ook kunnen niet alle vogels in het donker navigeren en botsen ze op gebouwen of hoogspanningskabels.”
In de wintermaanden wordt Nederland als veilige haven gezien door ongeveer vijf miljoen steltlopers, meeuwen, eenden en ganzen; ze rusten en foerageren in zoetwatermeren, waterrijke gebieden en langs rivieren. Veel van deze vogels komen vanuit hun broedgebieden in het noordpoolgebied. De meeste waterrijke gebieden in ons land maken deel uit van het Europese Natura2000-netwerk en hebben tot doel het voortbestaan van Europa’s meest waardevolle en bedreigde soorten en leefgebieden op lange termijn te verzekeren.
De vogels kunnen geen kant op
De afgelopen jaren hebben ecologen van de Koninklijke Luchtmacht en het KNMI op oudejaarsavond op de radar ongebruikelijke vluchten van duizenden vogels geregistreerd, waarbij je vogels ziet vluchten als reactie op vuurwerk. Als op hetzelfde moment in het hele land vuurwerk wordt afgestoken kunnen de vogels geen kant op. Watervogels komen massaal uit het water en vliegen naar hoogten van 800 meter boven het grondoppervlak. Deze hoogtes zijn veel groter dan die ze gewoonlijk zouden bereiken tijdens lokale vluchten en zijn vergelijkbaar met vlieghoogten gemeten tijdens migratie. Vogels die naar deze ongebruikelijke hoogten vluchten, blijven daar zo’n 45 minuten, in dichte zwermen. Op sommige plekken vliegen er meer dan duizend vogels per vierkante kilometer op.
Deze vluchten kosten enorm veel energie en zijn uitermate stressvol. De dieren voelen de noodzaak om midden in de nacht een veilig heenkomen te zoeken. Boswachter Thomas van der Es:
“Complete groepen worden uit elkaar gerukt. Het kan dagen duren voordat de dieren weer rustig en in de juiste samenstelling zijn. Wij als boswachters zien de volgende dag de veranderingen in samenstellingen. Dat vind ik toch wel schokkend.”
Van der Es zegt dat het vuurwerk vooral in de natuurgebieden bij de Randstad tot problemen leidt. Maar in het hele land kunnen miljoenen vogels worden getroffen. Deze cijfers zijn behoorlijk onthutsend, vooral als je bedenkt dat vogels worden gestoord uit gebieden die zijn aangewezen voor het behoud van de soort, vooral tijdens de winter en het trekseizoen.
Knallen, rook en lichtflitsen
Door knallen, rook en lichtflitsen overal om hen heen, vliegen ze zich soms in blinde paniek dood tegen ramen, hoogspanningskabels en andere hoge obstakels. Kleinere vogels verliezen tot wel 10 procent van hun lichaamsgewicht in een koude nacht. Het opschrikken en de stress alleen al kost ze veel energie. En dan hebben we het nog niet eens over het rondvliegen in rook, donker, mist, of de verstoring van hun slaap.
Aangezien Nederland een klein, dichtbevolkt land is, liggen onze beschermde natuurgebieden vaak vlak tegen de bebouwde kom. Vuurwerkvrije zones rond rust- en natuurgebieden zijn daarom hard nodig. Wetenschappers uit Nederland, Denemarken en Duitsland volgden sinds 2011 acht jaar de vliegbewegingen van vier soorten trekkende ganzen die in ons land overwinteren. De gps-gegevens van 347 individuen toonden aan dat het vuurwerk hun gedrag nog wekenlang beïnvloedt.
Wat is de impact op vogels?
De onmogelijkheid een stille, veilige plek te vinden tijdens oudjaar en de dagen daaromheen zorgt voor verstoring op verstoring en dat vergt zijn tol op de lange termijn. Naast de genoemde stress, energieverbruik en verstoring van slaap- en foerageeractiviteiten, kan het immuunsysteem worden verminderd, wat het risico op het krijgen van ziekten of het vermogen om met barre weersomstandigheden om te gaan kan vergroten.
De mensen van de dierenambulances zien rond de jaarwisseling en in de dagen daarna meer gewonde stadsvogels die in paniek de straat op zijn gevlogen en aangereden worden. Of knobbelzwanen die op 1 januari opeens verdwenen zijn en pas dagen later weer durven terug te keren. Margje de Jong van de dierenambulance:
“Wat ook heel naar is zijn gewonde vogels omdat er vuurwerk naar ze wordt gegooid. Zwanen die dan rotjes oppikken die vervolgens in hun snavel ontploffen… Dat is dit jaar weer gebeurd. Echt vreselijk.”
.
Niet alleen vogels
Boswachter Erik de Jonge ziet in de praktijk wat de impact is van vuurwerk op dieren in het wild:
“Dieren raken in blinde paniek bij het horen van vuurwerklawaai en doen dingen die ze normaal niet doen. Zo zag ik vorig jaar op 30 december een groep reeën dwars over de openbare weg, richting de stad rennen. Ik wist meteen: er is iets geks aan de hand.”
Even later zag hij een groepje jongens bij de parkeerplaats bij het bos vuurwerk afsteken. Er zijn door dit gedrag ook dieren die uit hun winterslaap worden gehaald, zoals eekhoorns, egels en vleermuizen. De Jonge:
“Door de knallen schrikken ze wakker, en dat kost hen allemaal energie. Vleermuizen gaan in het wilde weg vliegen. Als ze dan niet snel een nieuwe plek vinden waar ze veilig en rustig kunnen hangen en slapen, vliegen ze zichzelf letterlijk dood.”
De Jonge ziet jaarlijks ook meer dode uilen dan normaal in het bos liggen. Vooral ransuilen en kerkuilen:
“Ze sterven door honger omdat ze door de knallen minder durven te jagen.”
Buiten de knallen van vuurwerk is carbidschieten in plattelandsgemeenten een jaarlijkse traditie op 31 december. Dit is eveneens een enorme verstoring voor vogels en andere dieren.
Vleermuizen, eekhoorns en egels die uit hun winterslaap zijn gehaald, uilen die sterven door de honger, spreeuwen die een hartstilstand krijgen en reeën die de weg kwijt zijn. Vaststaat dat de jaarwisseling voor dieren en milieu in ieder geval geen feest is.
Bronnen:
- EOS Wetenschap – Natuur & Milieu
- TAUW
- TAUW/YouTube
- RTL Nieuws
- UvA
- Lees ook:
.
#GNvdD: Meerderheid voor verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen!
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg – dit artikel is eerder gepubliceerd en aangevuld
