Kunstvlees: Wordt science fiction werkelijkheid? Deel 1 

De kunstvlees-race is spannend aan het worden! Twee onderzoekers, de een uit San Francisco en de ander uit Maastricht, claimen allebei dat ze op het punt staan om de eerste hamburger uit het laboratorium op te kunnen dienen, en daarmee de wereld te redden.

In zijn anonieme laboratorium in Menlo Park, 40 km ten zuiden van San Francisco, hangt er een sfeer van verandering in de lucht. En ook een sfeer van gekte, maar na een paar uur in het gezelschap van het hoofd van het laboratorium begin je jezelf af te vragen of de rest van de wereld misschien gek is.

Je zou prof. Patrick Brown gemakkelijk voor een ontspoorde luchtfietser kunnen verslijten. Hij is druk, gedreven en ongevoelig voor critici en concurrenten. Deze 57-jarige, superslanke, sandalendragende, veganistische marathonloper wil dat de wereld ophoudt met het eten van vlees. Dat wil hij niet door middel van overredingskracht of door overheidsdwang bereiken, maar door vleeseters voor hetzelfde geld of zelfs goedkoper iets beters aan te bieden.

Vleesvervangers zijn er natuurlijk al tientallen jaren, maar deze producten zijn eigenlijk nooit goed van de grond gekomen. Ze zijn meestal gebaseerd op gemodificeerde soja of schimmels, en smaken slecht. Bovendien zijn ze meestal nog duur ook.

Maar de vleesimitatoren zeggen dat ze op het punt van een doorbraak staan en dat er mogelijk een nieuw tijdperk van kunstvlees aanbreekt: voedzaam, goedkoop en, heel belangrijk, niet van echt vlees te onderscheiden, gemaakt van synthetisch dierlijk weefsel of afgeleid van plantaardig materiaal.

Brown, specialist in de genetica van kanker, is van huis uit moleculair bioloog van de Universiteit van Stanford. Hij is lid van de National Academy en oprichter van een non-profit universitaire uitgever. Hij is nu twee jaar bezig met het onderzoek naar synthetische vlees- en melkproducten. Hij zegt:

“Ik ben totaal niet geïnteresseerd in nieuwe producten voor veganisten. Ik maak voedsel voor mensen die graag vlees eten en dat ook willen blijven doen. Maar ik wil ook de ecologische voetafdruk van de mens op deze planeet met 50% verminderen.”

Brown spreekt over een revolutie die onze relatie met onze planeet en met de dieren ingrijpend zal veranderen.

Vlees eten is slecht voor het milieu, dat leidt geen twijfel meer. En de morele argumenten tegen het doden van dieren zijn overweldigend. Momenteel slachten mensen iedere seconde 1600 zoogdieren en vogels voor voedsel – dat zijn er 50 miljard per jaar, plus nog miljarden vissen, schaaldieren en weekdieren. De hele veestapel van de wereld weegt twee maal zo veel als alle mensen samen. En terwijl al onze plantaardige gewassen maar zo’n 4% van de bruikbare (dus niet bedekt met ijs, water of rotsen) bodem in beslag nemen, bedraagt dat voor weilanden meer dan 30%. (Noot van de redactie: hierbij is de benodigde grond voor het produceren van veevoer nog niet meegerekend; dit is volgens de FAO nog eens ongeveer 30%). En de komende decennia moeten we nog veel meer mensen kunnen voeden: momenteel bedraagt de wereldbevolking iets meer dan 7 miljard mensen; in 2060 zal ze volgens optimistische scenario’s tot mogelijk 9,5 miljard zijn toegenomen. Niet alleen komen er meer mensen; deze gaan ook per persoon meer en meer vlees eten. De vraag zal in 2050 verdubbeld zijn. De markt voor kip, varkens, rundvee en schapen bedraagt per jaar 1000 miljard dollar. Halverwege deze eeuw zal dat verdubbeld of verdrievoudigd zijn, afhankelijk van de stijgende kosten voor grond.

Slecht nieuws voor de aarde! Vleesproductie is verantwoordelijk voor ongeveer 5% van de wereldwijde CO₂– uitstoot, 40% van alle methaanuitstoot en 40% van diverse stikstofoxides. Als de vleesproductie gaat verdubbelen dan zal deze tegen het midden van deze eeuw verantwoordelijk zijn voor de helft van de klimaatveranderingen die het wereldwijde verkeer en vervoer veroorzaakt (Noot van de redactie: volgens cijfers van de FAO veroorzaakt de mondiale vleesproductie nu al 18% van de uitstoot van broeikasgassen, tegen 14% voor al het verkeer en vervoer).

Maar dierenleed is de belangrijkste reden waarom mensen vegetariër worden. Volgens de critici zijn de veefabrieken achterhaald: ze produceren voedsel op de meest inefficiënte manier die je je kunt voorstellen. Het probleem – het grote probleem – is dat de meesten van ons gewoon graag vlees eten, dierenleed en milieuproblemen of niet. Het zal wel inefficiënt, vervuilend en wreed zijn, maar vlees is gewoon lekker.

Het idee van kunstvlees bestaat al vele jaren. In 1932 zei Winston Churchill al:

“Over vijftig jaar zijn we gestopt met het belachelijke idee om een hele kip te produceren waarvan we dan alleen de borst of een vleugel eten. Dan kunnen we deze onderdelen in een geschikt medium afzonderlijk produceren.”

Maar kunstvlees is één van die ideeën die, zoals nederzettingen op de maan, kernfusie of vliegende auto’s, de drempel tussen fantasie en realiteit nog niet gepasseerd is. En dat komt omdat vlees moeilijk te imiteren is.

In deel 2 aandacht voor de productie van kunstvlees.

Bron ©PiepVandaag.nl Jeanco Lapierre Armande