Onderzoekers zijn tot de schokkende ontdekking gekomen dat in 13 jaar tijd wereldwijd een stuk wildernis ter grootte van Mexico verloren is gegaan. Het verlies van 1,9 miljoen (!) vierkante kilometer van intacte ecosystemen heeft diepgaande gevolgen voor de biodiversiteit op onze planeet. De boosdoener is helaas geen verrassing: menselijk handelen.

wildernis
In 13 jaar verdween 1,9 miljoen km² wildernis | Foto (Amazonegebied): publiek domein

Wildernis over de hele planeet is op grote schaal aan het verdwijnen, blijkt uit een nieuw onderzoek. 17 wetenschappers uit diverse landen onderzochten aan de hand van satellietbeelden de menselijke voetafdruk en hoe deze is veranderd tussen 2000 en 2013.

De schokkende uitkomst is dat in 13 jaar tijd voornamelijk door menselijk handelen een gebied ter grootte van Mexico is veranderd van vrijwel intacte natuur naar zwaar aangepaste (landbouw)grond. Het verlies van zoveel natuur en daarmee ecosystemen – 1,9 miljoen vierkante kilometer, laat even doordringen hoeveel dat is – heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit van de planeet.

oerwoud
Ontbossing voor palmolie | Foto: ©Bring the Elephant Home

Laatste ongerepte natuur

Rusland, Canada, Brazilië en Australië hadden de grootste onberoerde gebieden: bij elkaar 60 procent van het totaal. Tropische savannen en graslanden verloren in die periode het meeste gebied aan menselijke belasting. Hoofdonderzoeker Brooke Williams van de Universiteit van Queensland (Australië):

“We hadden verwacht dat er veel verlies zou zijn van ongerepte ecosystemen en wildernis, maar de resultaten waren schokkend. We kwamen tot de conclusie dat bijna 2 miljoen vierkante kilometer aan intacte ecosystemen verloren waren gegaan in slechts 13 jaar. Wat beangstigend is, als je erover nadenkt. Onze bevindingen laten zien dat menselijke druk zich zelfs verder uitbreidt naar de laatste ongerepte ecosystemen en wildernis.”

Landbouw in plaats van wildernis

Regenwouden in Indonesië en Papoea-Nieuw-Guinea, die beide rijk waren gevuld met diverse soorten, verloren grote gebieden aan landbouw met monocultuur, onder meer voor het verkrijgen van palmolie.

orang-oetan
Oliepalmen in plaats van oerbos, einde leefgebied bedreigde soorten | Foto: publiek domein

Volgens mede-auteur professor James Watson, ook van de Universiteit van Queensland én van de natuurbeschermingsorganisatie Wildlife Conservation Society, spreken de onderzoeksgegevens voor zich:

“De mensheid maakt het land dat andere soorten nodig hebben om te overleven steeds kleiner. In deze tijd van snelle klimaatverandering horen we proactief de laatste nog intacte ecosystemen op de planeet veilig te stellen. Deze ecosystemen zijn belangrijk in ons gevecht tegen uitsterven en om klimaatverandering te stoppen.” 

Williams, die ook een natuurbeschermer is bij de Wildlife Conservation Society, zegt dat het verlies van wildernis de inspanningen om klimaatverandering te beperken ondermijnt, omdat intacte natuur fungeert als opslagruimte voor kooldioxide:

“Het proactief beschermen van de intacte ecosystemen van de aarde is het beste mechanisme dat we als mensheid hebben tegen klimaatverandering.”

palmolie
Oogst van palmolievruchten | Foto: Craig Morey/flickr

Volgens Williams stel je met de bescherming van ongerepte natuur grootschalige ecologische en evolutionaire processen veilig en waarborg je de biologische diversiteit in de toekomst. De onderzoekers schrijven verder dat het stoppen van de grote verliezen van intacte ecosystemen niet samengaat met de huidige trajecten van ontwikkeling, bevolkingsgroei en grondstofgebruik.

Leefgebied bedreigde soorten weggevaagd

Professor Bill Laurance, de directeur van het James Cook Universiteitscentrum voor voor tropische milieu- en duurzaamheidswetenschappen in Queensland, was niet betrokken bij het onderzoek, maar vindt de bevindingen verontrustend:

“De mens vernielt een groot deel van de planeet; daar bestaat geen twijfel over. De tropen staan met name onder druk en het gaat niet alleen om de verwoesting van bossen, maar ook om het verlies van andere habitats, zoals tropische savannen en oorspronkelijke graslanden.”

Sumatraanse tijger | Foto: publiek domein Bernard Spragg. NZ/flickr

Volgens Laurance is het opvallend dat vooral tropische graslanden enorm zijn aangetast, omdat ze makkelijker zijn te veranderen tot landbouwgrond. Grote verliezen ook van regenwouden in Zuidoost-Azië; regenwouden die behoorden tot de biologisch rijkste ecosystemen van de Aarde. Een voorbeeld volgens Laurance waren de regenwouden van Sumatra, het thuis van ernstig bedreigde diersoorten: orang-oetans, tijgers, olifanten en neushoorns. De bossen waren compleet weggevaagd of het proces van vernietiging was nog volop gaande:

“Als we deze veranderingen niet stoppen, gaan we zien hoe snel de verstoring en het verlies van de ecosystemen van de Aarde doorzet. Inclusief de biologisch gezien rijkste leefomgevingen van de planeet. Tegelijkertijd zal ook de kwaliteit van leven voor de mens afnemen.” 

.
Bron:

©AnimalsToday.nl