Australische vleerhonden lijden erg onder de gevolgen van de aanhoudende warmte in het land. De dieren, die toch hoge temperaturen gewend zijn, bezweken in de hittegolf die voorafging aan kerst in grote getalen door de hitte.

vleerhonden
Recordhitte funest voor Australische vleerhonden | Foto: Pixabay

Voor de 30.000 grijskopvleerhonden in het Yarra Bend Park, net buiten het stadscentrum van Melbourne, begon de lente in september normaal. De bijna 30 centimeter grote gevleugelde zoogdieren waren juist vanuit hun winterverblijfplaatsen langs de noordelijker gelegen kusten van Australië teruggekeerd en volop jongen werden geboren.

“Toen begon de horror,” zegt Stephen Brend, die de grijskopvleerhonden in het park en de omliggende regio monitort; “het werd te snel te warm.” De extreme hitte die Melbourne in december in zijn greep hield, werd veel dieren fataal. Verspreid over drie dagen stierven 4500 vleerhonden, zo’n 15% van de gehele kolonie.

Hitte even dodelijk als vuur

Het is slechts een van de vele voorbeelden van wilde dieren die momenteel in de problemen komen in Australië, en toont aan dat extreme hitte minstens net zo gevaarlijk kan zijn als vuur. Het land maakt de heetste en droogste zomer ooit gemeten door, en ten gevolge van de opwarming van de aarde zullen grootschalige bosbranden vaker gaan voorkomen en zal het seizoen hiervoor langer duren. Een ramp voor veel inheemse diersoorten.

Voor de vleerhonden, die bij de IUCN (de Internationale Unie voor de Bescherming van de Natuur) staan geregistreerd als kwetsbare soort, staat het incident in Yarra niet op zichzelf. Andere kolonies binnen het verspreidingsgebied van de soort hadden het eveneens zwaar. Op 4 januari, toen een recordtemperatuur van 49 graden werd gemeten in de regio Sydney, stierven vele duizenden vleerhondpups verspreid over verschillende kolonies.

De extreme hitte van deze zomer, in combinatie met de branden die de gehele oostelijke kustregio (belangrijk habitat voor de vliegende hond) aantast, dreigt volgens Brend de nieuwe generatie vliegende honden van 2019 uit te vagen. Ze waren nog te jong en erg kwetsbaar toen het gevaar zich aandiende.

Stille strijd om te overleven

Een dag in een hittegolf kent geen genade voor een vleerhond. Nadat ze terugkeren van hun nachtelijke zoektocht naar nectar en fruit, wordt het al snel warm in hun kolonie en moeten ze voor hun eigen verkoeling zorgen door met hun vleugels te flapperen. Dat is echter zwaar en hierdoor raken de dieren uitgeput en beginnen te hijgen, wat hen sneller doet uitdrogen. Naar de rivier vliegen kost energie die de toch al uitgeputte en uitgedroogde dieren liever sparen, en zo blijven ze op hun plaats. Toch een koelere plek zoeken heeft weinig effect, want de vleerhonden volgen elkaar instinctief en de voorhoede raakt op een nieuw plekje al snel ingeklemd tussen tientallen soortgenoten. Brend en zijn team van parkmedewerkers en vrijwilligers kunnen dan alleen nog proberen om de grote groepen op te breken en de vliegende honden te verkoelen en hun dorst te lessen door water over hen heen te spuiten. Maar in het heetst van de hittegolf, toen het om negen uur ’s avonds nog steeds 38 graden was en het donker begon te worden, kon het team van helpers hun werk ook niet langer voortzetten. Er was constant gevaar om geraakt te worden door vallende takken van verdorde bomen of door een slang gebeten te worden. “Het was een slagveld,” zegt Brend. De 20 tot 30 reddingswerkers waren bij lange na niet voldoende om de in doodsnood verkerende vleerhonden te helpen.

Uitzonderingssituatie, hopelijk geen trend

Jaarlijks komen vleerhonden om het leven door de hitte, maar nooit eerder in zulke enorme getalen. De timing van de recente hittegolf, direct na het geboorteseizoen, had dramatische gevolgen. Jongen waren nog aan het zogen en hun moeders hadden daardoor minder energie dan anders en waren net als hun pups extra kwetsbaar. De hitte, die ongeveer een maand aanhield en een piek van 43 graden bereikte, was een horde die de dieren niet konden nemen. Brend:

“Het is emotioneel en beangstigend, kijkend naar het voortbestaan van deze soort. En dit gebeurt door hun hele verspreidingsgebied.”

Volgens Brend liggen grote delen van de gebruikelijke habitat van de grijskopvleerhonden direct in de vuurzones langs de oostkust van Australië. Waar Yarra Bend Park tot nu toe ongemoeid is gebleven door de branden, is het hierdoor toch spannend hoe de dieren voldoende voedsel zullen gaan vinden en waar ze de winterperioden nog zullen kunnen doorbrengen.

In mei 2019 bleek uit een landelijk onderzoek dat er zo’n 589.000 grijskopvleerhonden in Australië zijn. Ondanks deze robuuste aantallen, moeten de dieren veel bedreigingen trotseren, waaronder hitte, verstrikking in afval en structuren die wij hebben gebouwd, en mensen die hen als een plaag beschouwen. Wanneer dit rampjaar wordt gevolgd door meer jaren van extreme hitte en droogte, en hun leefgebied zich niet kan herstellen, is het maar de vraag hoe lang de populatie robuust zal blijven. Een afname in het aantal vleerhonden heeft grote gevolgen voor de natuur waarin ze leven. Ze spelen namelijk een belangrijke rol in het bos. Brend legt uit: “Hun ecologische rol is als die van grote, nachtelijk opererende bijen.” Ze functioneren als tuiniers die zaden met zich mee dragen en bomen bevruchten. “Vleerhonden hebben het bos nodig en het bos hen,” concludeert hij.

Bron:

©AnimalsToday.nl Merel Roks