Ontbossing heeft een dubbel negatief effect op klimaatverandering 

Bij het kappen van bossen gaat niet alleen een belangrijke zuurstofproducent verloren, maar komt ook eeuwenoude koolstof vrij die ligt opgeslagen in de bosbodem. Dat ontdekten wetenschappers van de Universiteit Gent. Om te voorkomen dat bossen worden gekapt om landbouwgrond beschikbaar te maken, pleiten ze voor intensivering van de reguliere landbouw.

Het is niet het enige rigoureuze advies dat wetenschappers recentelijk gaven in relatie tot het tegengaan van de klimaatverandering. Een Zwitsers onderzoeksteam stelde vorige week in wetenschapsblad Science dat de bebossing van niet door mensen gebruikte grond de opwarming van de aarde flink kan terugdringen. Centraal staat dat bomen hun gewicht in goud waard zijn als het gaat om het gezond houden, of weer gezond maken, van de aarde. Ze zetten immers CO2 om in materie en zuurstof en dat wordt anders een schaars goed.

Koolstofprobleem van kwaad tot erger

De Universiteit Gent werkte mee aan een internationale studie waarbij de effecten van grootschalige houtkap werden onderzocht in Oost-Congo. Door de snelle bevolkingsgroei in de regio worden daar veel tropische bossen gekapt om plaats te maken voor landbouwgrond. Dit heeft nog grotere gevolgen voor de klimaatverandering dan vooraf werd gedacht.

Gekapte bomen kunnen geen CO2 meer uit de atmosfeer halen, maar door water- en bodemstalen te nemen ontdekten de onderzoekers ook dat veel oude koolstof uit de bodem vrijkomt in gebieden waar gekapt werd.

Onderzoeker Marijn Bauters benadrukt dat ontbossing een dubbel negatief effect heeft op de klimaatverandering; de koolstof -die gemiddeld al 1500 jaar in de bodem lag opgeslagen- komt plotseling weer in de atmosfeer terecht. Het is een niet voorzien neveneffect dat de opwarming van de aarde alleen maar kan versnellen.

Bauters en zijn team pleiten daarom voor een intensivering van de gangbare landbouw, om te voorkomen dat nog meer bossen worden gekapt om landbouwgrond vrij te maken:

“In gebieden waar bos plaats moet maken voor landbouwgrond kan men terrassen en bufferzones aanleggen.”

Dankzij bebossing 100 jaar terug in de tijd

Dat naast het laten staan van bomen, ook de aanplant van nieuw bos cruciaal kan zijn in de strijd tegen klimaatverandering, toonde een Zwitsers onderzoeksteam aan. Volgens hen is het herstel van bossen op aarde genoeg om de hoeveelheid broeikasgassen die de aarde opwarmen terug te dringen tot een vooroorlogs niveau. Ze analyseerden satellietbeelden van het aardoppervlak om te bepalen waar plek is om bomen te planten en vonden ongeveer 1,7 miljard hectare ‘lege’ grond. Het wordt niet gebruikt voor landbouw of steden, is geschikt om er bossen te laten groeien en er is nauwelijks menselijke activiteit.

Ecoloog Tom Crowther en zijn team berekenden dat zo’n 0,9 hectare aan bomen gekweekt kan worden op deze grond, om als buffer te dienen tegen klimaatverandering. Daar komt nog 0,7 miljard hectare bij op het platteland en in steden: een gebied iets kleiner is dan India. Alles bij elkaar is dat genoeg om 205 miljard ton koolstof op te slaan. Twee derde van de ongeveer 300 miljard ton CO2 die de mens sinds de industriële revolutie het luchtruim ingeslingerd heeft. Ondanks dat het een tijdje duurt om de bomen te laten groeien, kan volgens Crowther bij snel handelen de CO2 in de dampkring met een kwart verminderd worden, tot het niveau van een kleine eeuw geleden.

Is het tijd voor een groene revolutie?

Het is de vraag of de plannen om gebieden, door de mens niet intensief gebruikt, tot bos om te vormen wel zo realistisch zijn. Want heeft het Zwitserse onderzoeksteam rekening gehouden met de mogelijkheid dat andere belangrijke natuurwaarden daarbij verloren gaan? Wat gaat er dan bijvoorbeeld gebeuren met heidegebieden waar veel dieren en planten leven die het in een bosecosysteem niet zouden redden?
Ook de Wageningse hoogleraar Europese bosbouw Gert-Jan Nabuurs zet enkele kanttekeningen bij het plan. Volgens hem zijn de effecten te positief afgespiegeld, want op de toendra’s in Rusland is het ’s winters bijvoorbeeld te koud om bossen te laten groeien. Daarnaast zal het bos onderhouden moeten worden, want ook afstervend bos geeft weer koolstof vrij.

Al met al klinken de adviezen ‘intensivering van de landbouw’ en het bebossen van ‘ongebruikte’ grond niet gelijk als een ideaalbeeld. Maar zonder meer geven de onderzoeken naar hoe bomen kunnen helpen bij het terugdringen van de CO2 uitstoot en het tegengaan van de klimaatverandering, belangrijke handvatten om verder te zoeken naar een oplossing. Want ja, wij kunnen onze landbouw efficiënter maken en ‘Ja!’ laat die steden maar vergroenen. Is het dan nu tijd voor een groene revolutie?

Bronnen:

• HLN.be
• Volkskrant

©Animalstoday.nl Merel Roks