Uit onderzoek van Wakker Dier blijkt dat op grote schaal  gebruik wordt gemaakt van de verboden geboortekrik bij kalveren. Wakker Dier heeft donderdag in een brief aan staatssecretaris Dijksma gevraagd in te grijpen.

Pasgeboren kalfje
Foto: webted / Foter.com / CC BY-NC-ND

Kalveren en koeien kunnen door de geboortekrik ernstig letsel oplopen, zoals het breken van ribben of poten bij kalveren, en uitscheuren bij koeien. Een krik kan evenveel kracht zetten als 6 mensen die aan een kalf trekken. Toch heeft een groot deel van de melkveehouders een geboortekrik in bezit; de grootste leverancier schat zelfs 80%.

Ook veel dierenartsen werken illegaal met de krik. Vorig jaar zond Boer zoekt Vrouw zelfs zonder enige kritische noot, de geboorte van een kalf met de geboortekrik uit. Een onderliggend probleem bij de ruwe omgang met de kalveren, is dat deze kalveren feitelijk een bijproduct zijn van de melkproductie. De verkoopprijs van een nuchter mestkalf is slechts een paar tientjes. Dit lokt een waardeloze behandeling uit.

Een uitgebreid artikel in de Wegenerbladen waarin boeren en veeartsen erkennen de krik op grote schaal te gebruiken.

Verboden

In artikel 36.2 lid c van de Gezondheids- en Welzijnswet is expliciet een verbod opgenomen op het gebruik van krachttoestellen bij de geboorte van kalveren. Dit verbod is overgenomen in de nieuwe Wet Dieren artikel 2.1 lid 2c die sinds dit jaar van kracht is. Wakker Dier wil dat staatssecretaris Dijksma zorgt dat dit verbod wordt nageleefd, of dat zij, indien zij na onderzoek het gebruik in sommige situaties toelaatbaar acht, duidelijke voorwaarden opstelt en die ook handhaaft. Sommige deskundigen denken hierbij aan bijvoorbeeld het gebruik enkel toe te staan door een dierenarts, een trekkrachtmeter verplicht te stellen en een maximale trekkracht vast te stellen.

Krik is grof geschut

Een geboortekrik wordt vaak gebruikt bij moeilijke geboortes als de geboorte te langzaam verloopt. Het kan dan in sommige gevallen beter zijn om de geboorte te helpen door voorzichtig aan het kalf te trekken. Een koe perst van nature ongeveer met een kracht van 50 tot 75 kilo, een mens kan eenzelfde trekkracht zetten. Met een geboortekrik kun je met (max) 450 kilo aan extra trekkracht de geboorte forceren, alsof je met 6 mensen aan een kalf trekt. Daarnaast zet je met een krik (zonder trekkrachtmeter) al snel veel kracht zonder dat je dat door hebt. Hierdoor kunnen kalveren en koe ernstig letsel oplopen. Zo kan bij een trekkracht van 270 kilo al het been van een kalf breken.

Geboortekrik
Foto: Wakker Dier

Het gebruik van de geboortekrik kan (bij ondeskundig of te gehaast gebruik) zeer veel leed veroorzaken voor het kalf en de koe.

“Het is alsof je een geboortetang aan alle aanstaande vaders geeft om zelf naar eigen inzicht te gebruiken. Een geboorte is een zeer kwetsbare gebeurtenis waarbij zorgvuldigheid voorop zou moeten staan”, aldus Wakker Dier.

Ook een deel van de boeren staat kritisch tegenover het gebruik van de krik. Of zoals een boer het verwoordde:

 “Als ik dan hoor hoe die geweldige sterwerkers bij een zekere boer in de Vredepeel s’nachts een kalf en een koe helemaal naar de klote trekken omdat ze totaal niet weten wat ze aan het doen zijn, ben ik weer blij da’k een onefficiënte prutsboer ben.”

Toch schat de grootste leverancier in dat 80% van de melkveehouders een geboortekrik in bezit heeft. Andere bronnen bevestigen het massale gebruik. Hoeveel van de boeren en veeartsen precies werken met de krik is onduidelijk, omdat hier geen onderzoek naar is gedaan. Wel is het gebruik algemeen ingeburgerd, wat ook moge blijken uit de recente vier pagina’s lange reportage in vakblad Boerderij over deze ‘geboortehulp’, waarin geen enkele kritische noot staat, en de vele (reclame)filmpjes voor de geboortekrik die vrijelijk op internet staan.

Kalveren die met veel trekkracht ter wereld worden gebracht, hebben regelmatig ernstige gezondheidsproblemen. Ze hebben vaak gekneusde of gebroken ribben, poten of ruggengraat, het middenrif kan scheuren en ze kunnen zenuwbeschadigingen oplopen waardoor ze verlamd raken. Hierdoor is de sterfte onder deze ‘geholpen’ kalveren ook hoger.

Oorzaken toename moeilijke geboortes

Wakker Dier wil dat ook de onderliggende oorzaken van het toenemende aantal moeilijke geboorten worden aangepakt, zoals bevruchting op te jonge leeftijd, eenzijdige fok op hogere melkproductie en het bevruchten van kleine of jonge melkkoeien met te zware vleesstieren. Ook door de voortdurende afname in weidegang voor koeien, verslechtert de fysieke conditie van de koeien en nemen de geboorteproblemen toe. De kalversterfte neemt mede door een combinatie van bovengenoemde oorzaken toe. Jaarlijks sterft er in Nederland ongeveer 12% van de kalveren, ofwel tienduizenden kalveren.

Toename kalversterfte

Het gebruik van de geboortekrik is mogelijk één van de oorzaken dat de sterfte bij kalveren zo hoog is. Dit wordt door de melkveesector te weinig als probleem ervaren omdat het kalf voornamelijk wordt gezien als bijproduct. Om de melkgift van de moederkoe op gang te houden moet deze elk jaar kalveren. Het kalf brengt amper geld op en wordt daarmee te veel behandeld als een restproduct met weinig waarde. Of zoals de deskundige professor John Mee stelt:

“Er gaat een enorme inspanning gepaard met het drachtig krijgen van de koeien, maar zeer weinig inspanning wordt geleverd om het kalf er levend uit te krijgen. (…) Het is misschien ongelukkig dat kalveren een middel zijn en geen doel.”

Veel kalveren zijn slechts bijproduct van de melkproductie. Als ze verkocht worden voor de mesterij leveren zij gemiddeld slechts 40 (vaarskalf) tot 110 euro (stierkalf) op en regelmatig zelfs helemaal niks. Dit leidt te vaak tot een waardeloze behandeling. George Ramsbottom en Meadhbh Stokes van het Irish Agriculture and Food Development Agency (Teagasc) in Ierland gaan nog een stapje verder:

 “Het grootste deel van verwondingen aan kalveren en koeien tijdens kalvertijd wordt veroorzaakt door misbruik van een geboortekrik. Moderne geboortekrikken maken een trekkracht gelijk aan zes mensen mogelijk en trekken vijf keer harder dan de kracht die een koe zelf op natuurlijke wijze kan uitoefenen.”

Persbericht Wakker Dier