Het nieuws over Emma, de Shih Tzu die is geëuthanaseerd zodat ze samen met haar eigenaar kon worden begraven, zal weinig dierenliefhebbers zijn ontgaan. Dat deze kwestie ook in Nederland speelt bleek uit het verhaal van Joep, een oud hondje dat hetzelfde lot was beschoren, maar via sociale media een liefdevol nieuw thuis krijgt. En er zijn meer succesverhalen van huisdieren die nieuw geluk vinden na het overlijden van hun geliefde baasje. Het belang van het dier moet dan ook altijd voorop staan in het besluit om een dier te laten inslapen.

overlijden
Zet het belang van het dier voorop na overlijden van de eigenaar | Foto: publiek domein

Toen de eigenaar van Emma de Shih Tzu stierf, moest Emma mee. Het gezonde hondje werd geëuthanaseerd omdat haar baasje in haar testament had vastgelegd dat ze met haar hond begraven wilde worden. Een legale praktijk, in de staten Virginia, Noord- en Zuid-Carolina, omdat huisdieren daar beschouwd worden als persoonlijk eigendom en de eigenaren alles met hun dier kunnen doen wat ze willen.

ARVE Error: Mode: lazyload not available (ARVE Pro not active?), switching to normal mode




Laatste wens

Emma’s eigenaar overleed op 8 maart in haar huis in Richmond, Virginia. Nadat ze stierf, werd haar hond eerst naar een dierenasiel gebracht, waar ze ongeveer twee weken verbleef.

Op 22 maart haalde de executeur testamentair van de eigenaar Emma weer op uit het asiel, om de laatste wens van de eigenaar – begraven worden met haar hondje – uit te voeren. Medewerkers van het asiel probeerden de man meerdere malen over te halen om Emma af te staan zodat ze kon worden geadopteerd, maar hij weigerde en nam de hond mee. Emma werd naar verluidt door een lokale dierenarts geëuthanaseerd en gecremeerd en haar as werd teruggegeven aan de executeur testamentair. Dit alles geheel volgens de wens van de overleden eigenaar.

Zinloze moord

Amanda Howell, advocaat bij het Animal Legal Defense Fund, tegen CBS News:

“Hier is van alles misgegaan bij verschillende partijen. Ten eerste bij de persoon die is overleden, de eigenaar. Het is niet ongebruikelijk dat huisdiereigenaren iets voor hun dier regelen in hun testament, maar dat gaat dan meestal om het creëren van een fonds, en niet om ze te in te laten slapen.”

overlijden
Het is niet ongebruikelijk dat huisdiereigenaren iets voor hun dier regelen in hun testament | Foto: publiek domein

Howell vindt dat ook de executeur en de dierenarts die het verzoek tot euthanasie van de hond hebben uitgevoerd, schuldig zijn. De executeur had volgens haar advies aan een rechter moeten vragen, in plaats van blindelings te volgen wat in het testament stond. Een rechter zou waarschijnlijk hebben besloten dat de hond ter adoptie aangeboden moest worden. Howell:

“Dit is een voorbeeld van een volkomen zinloze moord op een gezonde hond. Emma had nog gewoon een gelukkig leven kunnen leiden, een band kunnen hebben met een ander gezin.”

Volgens Howell moeten mensen afstappen van het idee dat dieren ‘persoonlijk eigendom’ zijn en als dingen behandeld kunnen worden, zodat dit soort testamentaire wensen niet meer kunnen worden afgedwongen.

Het is overigens nog maar de vraag of Emma daadwerkelijk bij haar eigenaar kan worden geplaatst. In Virginia mogen huisdieren namelijk wel op dezelfde begraafplaats begraven worden als hun eigenaren, maar uitsluitend op een apart stuk grond speciaal voor dieren.

overlijden
Grafje voor een huisdier | Foto: publiek domein

Niet de eerste keer

Emma’s verhaal is viraal gegaan en leidt over de hele wereld tot veel boze reacties. Toch komt het vaker voor dat huisdieren met hun baasje moeten sterven. Eerder werden Tom Tom, een 2-jarige Yorkshire terriër en Toffee, een 5-jarige labrador (en nota bene een geleidehond) geëuthanaseerd om voor altijd bij hun baasje te blijven. ‘Tom Tom moet met mij begraven worden, want niemand kan zoveel van hem houden als ik’, had de eigenaar van Tom Tom in zijn testament gezet.

Veel commotie was er ook over de herder Bela uit Indiana. Haar eigenaar had in haar testament vastgelegd dat Bela óf samen met haar begraven moest worden, óf gebracht moest worden naar Best Friends Animal Society, een no-kill asiel in Utah, zo’n 2500 kilometer van Indiana. Gelukkig werd met diverse acties voldoende geld opgehaald om de lange reis naar het asiel mogelijk te maken.

Zelfs katten ontkomen niet aan testamenten: KC, een 14-jarige lapjespoes werd op verzoek van haar eigenaar geëuthanaseerd, omdat ‘ze kieskeurig is en met niemand anders kan leven’.

Narcistisch

De vraag is natuurlijk of het waar is dat huisdieren niet zonder hun baasje kunnen leven en of dit niet alleen een narcistische gedachte is. Hans Baaij, van Stichting Dier & Recht ín een gesprek met RTLX:

“Het klinkt een beetje egoïstisch, want zo’n hond wil misschien gewoon doorleven, een wandelingetje maken of hondenbrokken eten, dus dat kan je niet zomaar zeggen. Het is feitelijk verboden om alleen vanuit de optiek van de mens te kijken.”

Kijk je vanuit de optiek van het dier, dan moet daarin meegenomen worden dat een dier voornamelijk in het hier en nu leeft en vaak goed went aan nieuwe situaties en nieuwe mensen. Veel eigenaren die een getroebleerde, achtergelaten hond uit het asiel hebben geadopteerd, kunnen volmondig bevestigen dat die hond bij hen een gelukkig bestaan leidt.

Dat maakt het ook onethisch om bij de nieuwe eigenaren van zo’n ‘verweesd’ huisdier af te dwingen dat het dier bij de ‘oorspronkelijke’ eigenaar begraven moet worden nadat het is overleden, zoals veel mensen op social media voorstellen. Los van de vraag of dit juridisch mag, houdt de nieuwe eigenaar immers óók van zijn geadopteerde viervoeter en heeft hij waarschijnlijk zijn eigen wensen en behoeften met betrekking tot het levenseinde van het dier.

Joep

Ook in Nederland reageren de mensen over het algemeen verontwaardigd op het nieuws over de ingeslapen hond Emma, zoals te lezen is op de Facebookpagina van het AD:

https://www.facebook.com/AD.NL/posts/2628131600539248

–
Maar het gebeurt niet alleen in de Verenigde Staten. Vorige week kwam in het nieuws dat het baasje van hond Joep uit Veenendaal als laatste wens had om voor altijd met Joep samen te willen zijn. In een urn, welteverstaan. De nabestaanden vonden dit een goed idee, omdat Joep al een oude hond is met gezondheidsproblemen en inslapen voor hem beter zou zijn dan een asiel. Maar net op tijd meldden zich via social media drie mensen die Joep met alle liefde wilden overnemen. Na overleg met de nabestaanden is besloten dat Joep naar Anne uit Haarlem gaat, één van de drie geïnteresseerden. Zij heeft beloofd dat Joep na zijn overlijden bij zijn oude baasje wordt bijgezet. Een win-winsituatie dus.

Kamervragen

Had Joep sowieso geëuthanaseerd mogen worden? Het antwoord is niet eenvoudig. In de wet Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) is vastgelegd dat dieren niet zonder redelijk doel mogen worden gedood. Onder een redelijk doel wordt onder andere verstaan: ter voorkoming van onmiddellijk gevaar voor mens of dier en ter beëindiging van ondraaglijk lijden van het dier. Maar ook als een dierenarts heeft vastgesteld dat doden in het belang van het dier is, bijvoorbeeld als een dier ernstig ziek is en het door euthanasie een lijdensweg wordt bespaard.

Of die lijdensweg ook optreedt als een baasje overlijdt, is maar zeer de vraag. Veel dieren komen er, na een periode van gewenning en met de juiste ondersteuning, snel weer bovenop.

Vandaar ook dat Kamerlid Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren in 2011 Kamervragen stelde, toen zij vernam dat een Drentse dierenarts 3 gezonde, wat oudere honden had geëuthanaseerd omdat dit in het testament van hun overleden eigenares stond. Deze dieren hadden elders nog een prima leven kunnen hebben. Maar de dierenarts voerde de wens toch uit omdat de honden ‘niet meer herplaatsbaar’ zouden zijn en ‘ook niet gescheiden moesten worden’.

Dierenartsen werken niet mee

Uit onderzoek blijkt dat 2 procent van de Nederlandse hondeneigenaars aangeeft dat hun (gezonde) hond geëuthanaseerd moet worden als zij zelf zijn overleden. Toch zullen de meeste dierenartsen deze wens vanwege ethische overwegingen niet uitvoeren, ook niet als dit in een testament is vastgelegd. Dierenarts Servé Smeets van Caring Vets zegt hierover:

“Baasjes mogen natuurlijk alles vragen, maar zeker niet elke eis hoeft te worden ingewilligd door de dierenarts. De dierenarts is dat zeker niet verplicht; hij of zij zal naar eer en geweten handelen en daar hoort het laten inslapen van een gezond dier niet bij. Als een dier oud is en een ziekte onder de leden heeft, is het voor te stellen dat het dier niet meer herplaatst wordt. Maar ook dat dient per geval bekeken te worden. Er zijn succesverhalen bekend van herplaatsing van zeer oude dieren.
Belangrijk is het om rekening te houden met ieders emoties, van de eigenaar, van nabestaanden. Maar ook van de dierenarts. En niet in de laatste plaats met het belang van het dier over wiens hoofd alles beslist wordt.”

Wanneer wel euthanaseren?

Om vast te stellen wanneer het wél een goed moment is om een huisdier in te laten slapen, kunnen huisdierbezitters de Levenskwaliteitschaal gebruiken:

De Levenskwaliteitschaal helpt bij beslissingen over levenseinde van huisdieren

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Liesbeth Riekwel