Aantal leeuwen gehalveerd sinds The Lion King in 1994 

Waar de koning der dieren ooit de dienst uitmaakte, is hij nu stilaan aan het verdwijnen. In 25 jaar tijd is het aantal Afrikaanse leeuwen met de helft afgenomen. De oorzaak van deze schrikbarende daling laat zich raden. Het verdwijnen van prooidieren, het verlies van leefomgeving en uiteraard: de mens. Leeuwen staan nu te boek als ‘kwetsbaar voor uitsterving’ en natuurbeschermers hopen met speciale programma’s het samenleven van mens en leeuw op de Afrikaanse savanne te stimuleren en daarmee dit unieke roofdier te redden van de ondergang. 

Voor elke leeuw in het wild zijn er 14 Afrikaanse olifanten, 15 westelijke laaglandgorilla’s en ook zijn er meer neushoorns dan leeuwen. Het iconische roofdier kwam oorspronkelijk voor op drie continenten en heerste vrijwel over het hele Afrikaanse continent; inmiddels is hij verdwenen uit 94 procent van zijn oorspronkelijke leefgebied. Zijn huidige leefgebied is beperkt tot slechts 1,7 miljoen vierkante kilometer. Met minder dan 25.000 leeuwen in Afrika staat de soort op de tocht en op de lijst van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN), een organisatie die de status van de diersoorten bepaalt, is zijn status dan ook ‘kwetsbaar voor uitsterving’.

De Wildlife Conservation Network (WCN) geeft aan dat het aantal leeuwen gehalveerd is sinds de film The Lion King in 1994 in première ging. Paul Thomson, directeur van de beschermingsprogramma’s bij WCN:

“De leeuw behoort tot de grootste iconen ter wereld en is stilletjes aan het verdwijnen. We moeten dit verlies nu stoppen en de leeuwen terugbrengen in het landschap over het hele continent.” 

Vergiftigd

De leeuw wordt op meerdere manieren bedreigd in zijn voortbestaan. Door de handel in wild vlees (bush meat) neemt het aantal prooidieren voor de leeuw af. Hierdoor komen leeuwen vaker in contact met mensen en hun vee, op zoek naar voedsel. Als de leeuwen jagen op het vee moeten ze dat vaak bekopen met de dood, doordat de veehouder ze vergiftigt met vlees. Een andere bedreiging is een verkleining van hun leefgebied, doordat de mens haar leefgebied steeds maar uitbreidt. Dat maakt het voor mannetjes lastig om een partner te vinden of een nieuwe troep. Verder is stroperij een bedreiging van formaat. De huid, tanden, klauwen van leeuwen worden gebruikt in traditionele geneeskunde in Azië en die markt groeit. 

Natuurbeschermers hopen de daling van deze kwetsbare soort een halt toe te roepen door het samenleven van mensen met de leeuwen in Afrika te ondersteunen. Ze willen de bevolking bewust maken van het lokale belang van bescherming van het dier. 

Lokale bevolking is ‘key’

Een deel van de oplossing is zorgen dat er voldoende financiële middelen zijn om de gebieden waar de leeuw al beschermd is naar behoren te beheren. Daarnaast moet het dier ook in de niet-beschermde gebieden beschermd gaan worden. Zo stelt Amy Dickman van de Oxford Wildlife Conservation Research Unit en co-auteur van het in 2019 verschenen rapport ‘Toestand van de Leeuw’:

“Als we willen dat leeuwen over 50 jaar nog bestaan zullen we de kosten en baten moeten aanpassen, zodat veel meer van de voordelen op lokaal niveau voelbaar zijn en de kosten internationaal worden gedragen.” 

Volgens Peter Linsey, directeur van het Lion Recovery Fund, hangt het overleven van de soort af van het samenwerken met lokale gemeenschappen. De bevolking moet gaan samenleven met de leeuwen en haar rol oppakken om het dier te beschermen. 

“De meeste mensen in de westerse wereld weigeren samen te leven met gevaarlijke dieren. In Afrika leven veel mensen samen met gevaarlijke dieren, zoals leeuwen en olifanten, wat een hele uitdaging is.” 

Verandering van houding

Om de gemeenschap mee te krijgen voor het behoud van de leeuw is het belangrijk om met tastbare voordelen te komen. Zo kan bijvoorbeeld een gemeenschap worden beloond als het aantal leeuwen in het gebied toeneemt. Dit werkt dan als prikkel om ze niet te stropen, of te doden als ze zich tegoed doen aan vee. Ook kan worden gedacht aan compensatieregelingen voor de veehouder, als er vee wordt gedood. Dickman:

“Deze regelingen kunnen ervoor zorgen dat de houding van de gemeenschap ten opzichte van de leeuwen, een dier dat ze eerst altijd hebben gezien als bedreiging voor hun veiligheid en levensonderhoud, verandert. Als de voordelen van het samenleven met de leeuwen groter zijn dan de kosten, dan zullen mensen ervoor kiezen de leeuwen te beschermen.”

Een andere mogelijke zet is gemeenschappen direct betrekken bij het behoud. Een voorbeeld van zo’n project is Warrior Watch van de in Kenia gevestigde non-profitorganisatie Ewaso Lions. Warrior Watch rekruteert jonge mannen van de Samburu, een nomadisch volk, om de omgeving rond hun gemeenschappen af te speuren naar leeuwen. Als er roofdieren in het gebied zijn, communiceren ze dat naar de herders die op pad zijn met hun vee. 

In ruil voor hun speurwerk wilden de jonge mannen graag naar school kunnen. Daarom startte Ewaso Lions een zondagsschool en nu kan iedereen in het programma lezen en schrijven in Swahili. Shivani Bhalla, de oprichter van Ewaso Lions, is blij met de resultaten.

“Het toont aan dat de houding van de lokale bevolking ten opzichte van roofdieren kan verbeteren.”

Geld nodig

Om de leeuw te beschermen is er vooral veel geld nodig. Het Lion Recovery Fund heeft meer dan vijf miljoen dollar geïnvesteerd in natuurbehoudsprojecten in 17 landen sinds 2017, maar er is nog steeds een serieus tekort aan geld. Veel Afrikaanse landen hebben grote gebieden als beschermd weggezet, maar door onvoldoende financiële middelen laat het beheer soms te wensen over. In een onderzoek in 2018, dat Lindsey samen deed met Amy Dickman en nog een aantal anderen, meldt Lindsey dat er jaarlijks meer dan een biljoen dollar nodig is om de leeuw veilig te stellen in de beschermde gebieden van Afrika. De huidige subsidie is slechts 381 miljoen dollar per jaar. Lindsey: 

“Het is belangrijk dat politieke leiders gaan inzien hoe belangrijk het is dat we de leeuw gaan beschermen. Het gaat verder dan alleen de voordelen die het heeft voor het toerisme.” 

The Lion King

Disney is met het uitkomen van de nieuwe film The Lion King samen gaan werken met het Lion Recovery Fund, voor de zogenaamde campagne ‘Protect the Pride’. Deze campagne heeft als doel het publiek te informeren over de crisis die de leeuwen doormaken en mensen te stimuleren om projecten ter bescherming van de leeuw te ondersteunen. 

Ondanks dat de situatie voor de leeuw kritiek is en het tekort aan financiële middelen groot, is Linsey toch hoopvol over het behoud van de koning der dieren. 

“Leeuwen zijn extreem veerkrachtig. Als de beschermde gebieden in Afrika het geld krijgen dat nodig is om het gebied te beheren, dan kan de huidige populatie verdrievoudigen. We hebben nu de kans om te handelen. Als we wachten zullen deze wilde dieren verloren gaan.” 

Bron:

• National Geographic

©AnimalsToday.nl