Er zijn verschillende methodes waarmee je kunt werken als het gaat over opvoeden. Zowel bij kinderen als bij honden wordt daar heerlijk over gebakkeleid, wat is nu de juiste manier? In mijn binnenkort te verschijnen boek, Honden komen van Pluto!, leg ik uit waar de meeste communicatieproblemen vandaan komen. Het belangrijkste is echter: wat is nu onze rol ten opzichte van de hond die we in huis hebben gehaald? Moeten we die absolute leider zijn of moeten we juist maar aan alles toegeven wat de hond wil?

honden opvoeden
Foto credit: Steve took it / Foter / CC BY-NC-SA

Mag je bij opvoeden van kinderen bijvoorbeeld dwang gebruiken? Ja, natuurlijk mag dat! Tenminste, ik heb nog nooit een kind van 4 jaar horen roepen, “Oh, mama, ik heb een afspraak gemaakt bij de tandarts.” En langs een drukke weg houd je gewoon haar handje vast, ook als ze dat niet wil. Het gaat natuurlijk over een hele milde vorm van dwang, maar het is niet meer ‘politiek correct’ om te zeggen dat het erbij hoort!

De manier van omgaan komt vooral voort uit hoe we onze verantwoordelijkheden zien, ten opzichte van het kind of de hond. Er zit weinig verschil tussen opvoeden van honden en kinderen, het gaat immers niet over het kind of de hond, maar over degene die opvoedt! Ik weet dat velen vinden dat je honden en kinderen niet kan vergelijken, maar ik maak de vergelijking erg makkelijk. Nog niet zo lang gelden werd ik door een jeugdpsychiater aangesproken op de vergelijkingen die ik maakte, hij vond dat het niet kon. Na een goed gesprek moest hij toegeven dat de overeenkomsten eigenlijk vele malen groter waren dan hij in eerste instantie had bedacht. Meer hierover in mijn boek:

honden opvoeden

De 4 opvoedstijlen

1- De autoritaire stijl

2- De autoritatieve stijl

3- De permissieve stijl

4- De laissez-faire stijl (anti-autoritaire)

De autoritaire stijl
Deze stijl kenmerkt zich door een dominante positie ten opzichte van het kind. Je moet doen wat er gezegd wordt, punt! Hoe het kind zich voelt, hoe het zaken ervaart en zijn/haar emotie spelen daarbij geen enkele rol. Empathie en verantwoordelijkheidsbesef ontbreken. Het gaat eigenlijk alleen maar om wat de dominante persoon denkt, vindt of voelt.

Bij honden zien we deze vorm terug in het domineren van het dier, de hond moet doen wat er gezegd wordt en zich aanpassen aan de nukken en grillen van zijn baas of bazin. Warmte, empathie en het dragen van verantwoordelijkheid voor het welzijn van de hond ontbreken hierbij.

De autoritatieve stijl ( Pack Leader!)
Deze stijl kenmerkt zich door begrip, acceptatie, controle en betrokkenheid. Deze stijl zorgt voor, geeft uitleg en stelt waar nodig grenzen. Er is sprake van een milde vorm van gezag zodat de ouders kunnen voldoen aan hun verantwoordelijkheden die zij hebben voor het kind. Ouders hebben immers enorme verantwoordelijkheden voor de gezondheid en welzijn van hun jonge kinderen, maar de jonge kinderen hebben geen enkele verantwoordelijkheid voor de gezondheid en welzijn van hun ouders (dat komt later pas).

Bij honden vinden we deze stijl terug bij mensen die zich echt bezighouden met hun verantwoordelijkheden. Zij zorgen goed voor hun hond, zorgen voor voldoende beweging en uitdaging, hebben een goede vertrouwensband en empathie is een belangrijk onderdeel van de relatie. Tegelijk is er ook sprake van een milde vorm van gezag, zodat de hond ook leert wat niet kan en mag. Ook hier is er sprake van grenzen stellen aan gedrag.

De permissieve (toegeeflijke) en laissez-faire (negerende) stijl
Bij deze twee opvoedstijlen word alles van het kind toegestaan of zelfs volledig genegeerd. Ouder en kind worden gezien als gelijkwaardig. Omdat het kind geen beperking worden opgelegd zijn er weinig tot geen conflicten. Nadeel is dat het kind geen rekening leert houden met anderen, empathie komt niet voor. Door anderen opgelegde regels (bijvoorbeeld op school of bij een werkgever) resulteren bij deze kinderen vaak in heftige emoties zoals agressie of verdriet. Het kind heeft slechte controle over impulsen.

Bij honden vinden we deze patronen vaak terug bij de “positieve” trainingen. De hond krijgt alle ruimte om zichzelf te ontwikkelen en vorm te geven aan zijn karaktertrekken. Het gewenste gedrag word actief beloond en het ongewenste gedrag word genegeerd. Ook hier is het gevolg vaak dat het dier geen controle krijgt over impulsen en indien dit resulteert in emoties zoals agressie en/of angsten, komt de hond in de problemen. Andere honden reageren vaak sterk negatief op dit instabiele gedrag (bijvoorbeeld het kleine keffertje dat compleet gefrustreerd aan het einde van de flexi-lijn de rustig passerende Stafford uitdaagt).

De permissieve en laissez-faire methode hebben veel meer overeenkomsten met de autoritaire stijl dan we in eerste instantie zouden denken. Beide zijn namelijk bezig met zichzelf en hebben geen boodschap aan de ander. Hoewel de eerste twee graag beweren dat ze alles voor hun kind/hond doen, doen ze alleen de zaken waar ze zichzelf prettig bij voelen. Net zoals bij de dominante gaat het over ‘Ik denk, ik vind, ik voel’, dat was drie keer ‘ik’ en daar kwam geen kind of hond aan te pas.

De dominante strijd tussen permissieve/laissez-faire en de autoritaire is een allesoverheersende oorlog waarbij de belangrijkste opvoedstijl volledig word ondergesneeuwd. De autoritatieve stijl, bij honden de Pack Leader stijl, geeft de opvoeders namelijk de juiste handvatten om hun kind of hond op de juiste wijze te kunnen opvoeden. Geef je echter vanuit deze stijl een keer het advies om een koekje te gebruiken, zal de autoritaire groep je graag uitmaken voor een idiote softie. Geef je het advies om een keer duidelijk grenzen te stellen, dan zal de permissieve/laissez-faire groep je direct en ongezouten uitmaken voor dominant en agressief.

Laten wij elkaar als echte opvoeders en Pack Leaders dan maar gewoon uitmaken voor fatsoenlijke en aardige mensen die het beste voor hebben met onze kinderen, dieren en de rest van deze aardbol!

©PiepVandaag.nl Bert van Straten, Pack Leader