De laatste tijd wordt er meer en meer aandacht besteed aan het belang van een levende bodem, als belangrijke factor in natuurbehoud en het tegengaan van de opwarming van de aarde. Een gezonde bodem wordt geroemd als bron van biodiversiteit en zuiver water, is cruciaal in onze voedselproductie en, last but not least, is als klimaatbuffer van groot belang voor de opslag van CO2 uit de lucht. Hiermee is de bodem niet alleen de basis voor onze economie, maar eigenlijk voor ons leven. Reden genoeg om er voorzichtig mee om te springen en er alles aan te doen om de bodem gezond en levend te houden.

tuin
Help de biodiversiteit op, boven en onder uw tuin | Foto: Pixabay

Geëmancipeerde bodem

De bodem heeft het afgelopen decennium een emancipatieproces doorgemaakt, waarin de vraag ‘hoe kunnen we de bodem gebruiken’ is verschoven richting een meer geïnteresseerde blik met respect voor wat een gezonde bodem ons biedt. Hierbij hoort de vraag: hoe houden we de bodem veerkrachtig en kunnen we uitputting voorkomen?

Mondiale initiatieven

Wereldwijde initiatieven hebben dit proces ondersteund zoals de oprichting van een Global Soil Partnership in 2012, en het uitroepen van het VN Jaar van de Bodem in 2015. De klimaattop in Parijs dat jaar bleek een wake-up call, en wel 193 landen beloofden zich in te zetten voor bodembeheer gericht op opslag van CO2 in de vruchtbare bovenlaag. Dat kan door minder grondbewerking, gemengde teelt en gebruik van groenbedekkers.

Nederland doet mee

Ook in Nederland verdient de bodem aandacht en kan het structureel beter. Dat velen dit inzien blijkt wel uit de vele initiatieven die zich inzetten voor betere bodem en bodemleven. Op nationaal, regionaal en lokaal niveau zetten publieke en particuliere organisaties zich in, ze kopen grond aan voor natuur-inclusieve landbouw of omzetting in natuur, ze bevorderen bewustzijn en proberen samen met boeren en burgers het bodemleven te behouden en herstellen.

Onder het Maaiveld

Maar het zijn niet alleen boeren en organisaties die kunnen bijdragen. Heb je een tuin? Dan kun je allerlei maatregelen nemen om de tuin aantrekkelijker te maken voor bodemdieren. En dat gaat u niet eens veel tijd kosten, want het bodemleven gedijt het beste bij een natuurlijke tuin die je zo vrij mogelijk zijn eigen gang laat gaan. Hieronder volgen tips vanuit het programma Onder het Maaiveld, een programma van IUCN Nederland, de Vlinderstichting, NIOO-KNAW en het Centrum voor Bodemecologie. Samen met vele partners en met steun van de Nationale Postcode Loterij zetten zij zich in voor een structurele verandering in de manier waarop de mens omgaat met de bodem en herstel van het bodemleven in Nederland. Zo organiseren zij jaarlijks de Bodemdierendagen en steunen zij de Week van de Groene Tuin.

Tips

Tip 1: Minder tegels

• Zorg dat een zo groot mogelijk stuk van je tuin onbetegeld is. Dat is goed voor bodemdieren, voor planten én voor de afvoer van regenwater. Maximaal de helft van je tuin betegelen is een goede richtlijn.

Tip 2: Bedek met planten

• Onbetegeld is niet hetzelfde als onbedekt! Hou de grond in je tuin het hele jaar door zoveel mogelijk bedekt. Maak gebruik van bodembedekkende planten, en kies daarvoor het liefst soorten die van nature in de streek thuishoren. Daarnaast zorgt beplanting in je tuin voor extra verkoeling in de zomer.

Tip 3: Snoei laat, ploeg niet

• Snoei de vaste planten in je tuin niet in de herfst maar pas in het voorjaar. Ploeg niet elke maand je tuin om – zelfs niet elk jaar (!). Hierdoor verstoor je het bodemleven minder. Schoffelen kan wel, maar als je gaat spitten, gebruik dan alleen een riek en geen spade.

Tip 4: Laat blaadjes liggen

• Laat in de herfst de bladeren in je tuin zoveel mogelijk liggen: dat is voedsel voor het bodemleven! Egels en tuinvogels houden daar trouwens ook van… Harken kan wel, maar haal ze dan alleen weg van het gras en het pad.

Tip 5: Takken, stenen, hotels

• Door oude takken of boomstammen in je tuin te leggen, trek je meer bodemdieren en tuinvogels aan. Dit zijn ideale plekken om te schuilen en eten te zoeken. Of maak ergens een hoopje oude bakstenen, potscherven en/of dakpannen. Heb je de smaak te pakken? Bouw dan ook eens een insectenhotel.

Tip 6: Water in de tuin

• De tuin heeft natuurlijk water nodig, zeker in de droge zomers die Nederland kent. Bodemleven, planten en dieren profiteren hiervan, dus breng water in je tuin…bijvoorbeeld een vijvertje.

Tip 7: Alleen organische mest of compost

• Mest? Daar worden maar een paar soorten blij van. Gebruik dus vooral niet te veel, en liever alleen maar organische mest. Kunstmest en bestrijdingsmiddelen zoals herbiciden, insecticiden, fungiciden, nematiciden? Niet doen!

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Laura Lancée