Hebben dieren ook een menopauze? 

De menopauze, de periode na de overgang en het einde van de vruchtbare periode van de vrouw, is niet alleen voorbehouden aan mensen. Hoewel wij de enige primaten zijn die een menopauze hebben, blijkt het onder vissen, vogels, zoogdieren en ongewervelde dieren vaker voor te komen.

Korte menopauze niet uitzonderlijk
Bij de meeste dieren lijkt de mogelijkheid tot voortplanting niet geheel te stoppen naarmate ze ouder worden, maar alleen te verminderen. Er zijn echter wel dieren die, net als de mens, een menopauze kennen. Deze periode kenmerkt het einde van de overgang waarin voortplanting niet meer mogelijk is. Hoewel wij, voor zover bekend, de enige primaten zijn die een menopauze kennen, komt dit verschijnsel onder andere diersoorten ook voor. Een stuk in het tijdschrift Trends in Ecology & Evolution uit 2015 laat onder meer zien dat een menopauze vaker voorkomt onder veel vissen, vogels, zoogdieren en ongewervelde dieren. Het grootste deel van deze dieren blijft echter niet lang leven nadat ze zich niet meer kunnen voortplanten.

Orka’s en grienden
Er zijn echter ook uitzonderingen, bijvoorbeeld de vrouwtjesorka’s en Indische grienden. De vrouwelijke orka’s zijn vruchtbaar tussen hun 12e en 40e levensjaar, maar ze kunnen 80 tot 90 jaar worden. Dit betekent dat vrouwtjes, wanneer ze niet meer vruchtbaar zijn, nog zo’n 40 tot 50 jaar door kunnen leven. In deze periode van onvruchtbaarheid zorgen zij voor de familie, geven hun kennis en vaardigheden door aan de jongere generaties en hebben een leidersrol in de leefgemeenschap. Dit verhoogt de overlevingskansen van met name de jongere mannetjesorka’s. Ook de Indische griend kent een lange menopauze: zij kunnen zich tussen hun 7e en 35e voortplanten en kunnen 60 worden.

Bladluizen en guppy’s
Een aantal insecten, zoals de bladluis, blijft ook leven nadat zij niet meer vruchtbaar zijn. In deze periode moeten zij vooral de kolonie beschermen. Guppy’s hebben een eigen versie van de menopauze: gemiddeld zijn ze 13,6 procent van hun hele leven niet meer vruchtbaar. Deze guppy-menopauze komt echter voornamelijk voor bij guppy’s die in gevangenschap leven en dan niet bij alle guppy’s maar alleen bij individuele gevallen.

Bron: LiveScience ©Animals Today Lisa van Leeuwen