Huilende olifanten en giechelende ratten: dieren hebben ook gevoel 

Kapucijnapen begrijpen wat eerlijk is, schapen herkennen hun vrienden, ratten maken offers voor hun maatjes: ja, dieren zijn wezens met gevoel. En dat is ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd.

Heel lang geleden geloofden we nog dat wij geen dieren waren en dat dieren er uitsluitend waren voor ons gebruik. Een koe was een lopend stuk vlees, klaar om door ons opgegeten te worden. Gelukkig groeit ons bewustzijn dat dieren – waar we onszelf inmiddels ook toe rekenen – emoties kunnen ervaren. Van gevoelens als geluk en verdriet tot meer complexe emoties als empathie, jaloezie en rouw.

Het gevoelsvermogen van dieren wordt gedefinieerd in het vermogen te voelen, waar te nemen en subjectief te ervaren. Met andere woorden: het gaat over emoties en gevoelens en in sommige opzichten over het hebben van een bewustzijn dat jij jij bent.

Wetenschappelijk bewijs
Het wetenschappelijke bewijs dat dieren gevoel hebben is groot. Zo duidelijk zelfs dat drie wetenschappers maar liefst 2.500 onderzoeksverslagen hebben gelezen over het gevoel van niet-menselijke dieren en concludeerden dat dieren gevoelige wezens zijn.

In de Britse natuurdocumentaire Blue Planet II draagt een griend haar dode kalf voor meerdere dagen met zich mee. Voor veel mensen laat dit een duidelijke vorm van rouw zien.

Onderzoeken hebben aangetoond dat schapen in staat zijn de gezichten te herkennen van hun vriendjes, zelfs nadat ze twee jaar gescheiden zijn geweest. Olifanten vormen sterke familiegroepen met een immens geheugen. Ze huilen als ze iets wordt aangedaan, zowel fysiek als emotioneel. Kapucijnapen weten wanneer een ruil oneerlijk is, bijvoorbeeld een druif voor een komkommer. En chimpansees behouden de lieve vrede door bananen te herverdelen als iemand klaagt dat zijn deel niet eerlijk is. Zelfs ratten tonen empathie, door hun favoriete snack op te geven om een verdrinkend vriendje te redden. Ook kunnen ratten giechelen als ze gekriebeld worden.

Vissen gebruiken gereedschappen. En octopussen wegen af of de inspanning om het voedsel te verkrijgen opweegt tegen het soort voedsel. Ook is er genoeg bewijs over hoe dieren een eigen persoonlijkheid hebben. Zo heb je ook in de dierenwereld types bij wie het glas halfvol of halfleeg is.

Hersenen
Maar dat dieren voelen, is niet alleen gebaseerd op onze interpretatie van hun gedrag. Als we de hersenen van verschillende diersoorten onderzoeken, dan kunnen we parallellen trekken met wat we weten van de menselijke hersenen en veronderstellingen gaan maken.

Emoties komen voornamelijk voort een deel van ons brein dat we het limbisch systeem noemen. Ons limbisch systeem is relatief groot en mensen zijn natuurlijk heel emotionele wezens. Dus als we hersenen tegenkomen met een kleiner limbisch systeem dan het onze, dan gaan we er gelijk vanuit dat het wezen minder emoties voelt. Maar als we een limbisch systeem tegenkomen dat relatief veel groter is dan dat van ons, dan gaan we er niet vanuit dat het wezen méér emoties ervaart dan wij. Waarschijnlijk omdat we ons geen voorstelling kunnen maken van iets dat we niet voelen of kennen.

Bij sommige zeezoogdieren is hun limbisch systeem vier keer zo groot als dat van ons. Daarnaast hebben sommige zeezoogdieren ‘spindelcellen’, waar we altijd van dachten dat deze uniek voor de mens waren. Deze stellen ons in staat om snelle beslissingen te nemen in complexe, sociale situaties.

Oogje dicht bij het doden van dieren
Een van de redenen waarom we liever niet al te lang stilstaan bij het feit dat dieren gevoel hebben, is omdat we graag dieren doden. Om te eten of omdat we er niets mee hebben. Denk aan al die arme spinnen in de herfst, die naar binnen komen voor onderdak maar met een slipper worden platgeslagen.

We knijpen ook graag een oogje dicht als het gaat om de systematische wreedheid die op grote schaal plaatsvindt in de bio-industrie. Als het gaat om dat goedkope stukje vlees in de supermarkt, dan is het veel fijner om onszelf voor te houden dat deze dieren geen gevoel hebben. Dan kunnen wij ons tegoed doen aan een goedkoop diner, zonder schuldgevoel.

Dat dieren gevoel hebben is belangrijk om mee te nemen in hoe wij met ze omgaan. En niet alleen met onze huisdieren. We leven in een wereld waarin iemand die een kat in een prullenbak stopt publiekelijk aan de schandpaal wordt genageld, maar tegelijkertijd eten we bij het dichtstbijzijnde fastfoodrestaurant vlees van een dier dat het meest afschuwelijke leven heeft gehad. Zonder erbij na te denken. Het is de hoogste tijd dat we meer gaan nadenken over de voelende wezens om ons heen.

Bron: The Independent ©Animals Today