Massaal uitsterven insectensoorten dreigt binnen decennia 

Insecten sterven acht keer sneller uit dan gewervelde dieren. Dat wijst nieuw onderzoek uit. Hun verdwijning zal catastrofale gevolgen hebben voor het voortbestaan van natuurlijke ecosystemen op aarde en uiteindelijk ook het overleven van de mensheid in gevaar brengen.

Onze wereld is voortdurend in beweging; steden groeien en landschappen veranderen. Wij passen onszelf hierop aan en zo ook de insecten die de leefomgeving met ons delen. Evolutie zorgt ervoor dat ze zich fysiek kunnen aanpassen aan hun nieuwe habitat. Werkt de evolutie echter snel genoeg? Wetenschappers denken van niet.

Bedreigde soort

Een nieuwe studie wijst uit dat meer dan 40% van de insectensoorten in populatie slinken. Eén derde deel kan inmiddels zelfs een bedreigde soort genoemd worden. Uit de onderzoeksresultaten, te lezen in wetenschappelijk magazine Biological Conservation, bleek dat de laatste 25-30 jaar het totaal aantal insecten afnam met een schrikbarende 2,5% per jaar. Daarmee ligt de snelheid waarmee insecten uitsterven acht keer hoger dan bij zoogdieren, vogels en reptielen.

Voor het onderzoek analyseerden Francisco Sánchez-Bayo van de universiteit van Sydney en Kris Wyckhuys van de China Academy of Agricultural Sciences de gegevens van 73 internationale studies naar insectenpopulaties uit de afgelopen drie decennia. De resultaten logen er niet om. Sánchez-Bayo:

“De afname gaat erg snel. Op dit tempo zullen er in 10 jaar een kwart minder insecten zijn, in 50 jaar nog maar de helft en in 100 jaar zullen er geen meer zijn overgebleven.”

Vlinders en motten behoren samen met bijen en mestkevers tot de sterkst bedreigde groepen.

Sleutelrol in de voedselketen

Insecten, in al hun variatie, vormen 70% van het totaal aan dieren op aarde en zijn essentieel voor het functioneren van ecosystemen. Ze vormen het voedsel voor andere dieren, bestuiven planten, zorgen voor plaagbestrijding, recyclen voedingsstoffen en houden onze bodem gezond. Sterfte kan ervoor zorgen dat de voedselketen waarvan ze deel uitmaken instort. Andere dieren verliezen hun voedselbron en een domino-effect wordt in gang gezet waar ook mensen de effecten van zullen voelen.

Volgens biologen Sánchez-Bayo en Wyckhuys vormen de slinkende insectenpopulaties aanvullend bewijs dat de zogenaamde “sixth mass extinction”, het wereldwijd uitsterven van een groot aantal soorten binnen een relatief korte tijdsperiode, is ingezet. Het verlies van verschillende, makkelijker te onderzoeken, grotere diersoorten, wees daar al op. Insecten zijn minder opvallend en geliefd, maar anders dan deze grotere soorten spelen ze ook een sleutelrol in onze voedselketen. We kunnen als mensen niet zonder hen.

Oorzaken van achteruitgang

Vier belangrijke oorzaken voor het uitsterven van insectensoorten kunnen worden aangewezen: verlies van leefomgeving door landbouw, verstedelijking en ontbossing, vervuiling, biologische factoren zoals ziekten en concurrentie van invasieve soorten en tenslotte klimaatverandering.

Landbouw en de intensivering daarvan, werd in de geanalyseerde onderzoeken als belangrijkste oorzaak voor het verlies van insecten en biodiversiteit aangewezen. Als bijzondere bedreiging kwam meermaals de manier van gebruik van pesticiden naar voren. Deze blijven namelijk lang in de bodem aanwezig en hebben ook hun effect op de omliggende natuur.

In de tropen viel op dat klimaatverandering een groter negatief effect had op de insectenpopulaties. Industriële landbouw is daar vaak nauwelijks aanwezig en de insectensoorten die er leven zijn specialisten die het goed doen in hele specifieke leefomstandigheden. Zij hebben het moeilijk zich aan te passen aan de stijgende temperaturen.

Schaalverkleining voor populatievergroting

Sánchez-Bayo concludeert dat insecten binnen de termijn van honderd jaar zullen uitsterven als wij geen aanpassingen maken in de manier waarop we voedsel produceren. Als we het tij nog willen keren dient dit onderwerp hoog op de agenda te komen staan.

Hoopvol is dat op organische boerderijen meer insecten bleken voor te komen en dat het incidentele gebruik van pesticiden in vroeger jaren nooit zo’n grote insectensterfte tot gevolg had als in de afgelopen decennia werd waargenomen. Schaalverkleining in plaats van -vergroting, het gebruik van ecologische bestrijdingsmiddelen en een minder intensief gebruik van het land zullen naar verwachting een positief resultaat opleveren. Zo vertragen we de huidige trend en krijgen insectenpopulaties weer de kans zich te herstellen.

Bonnen: The Guardian, The Sun ©AnimalsToday.nl Merel Roks