Hoe is het afgelopen met de haan? Het is een terecht gestelde vraag, nadat duidelijk werd dat in het Pinksterweekend tijdens het Kallemooi op Schiermonnikoog, ondanks alle protesten, toch een haan drie dagen in een paal zou worden gehesen.

Kallemooi - symboliek
Het mandje met de haan tijdens Kallemooi 2014 | Screenshot

Haan? Drie dagen? Hoe zat het ook alweer? Ter herinnering: rond de Pinksterdagen vindt traditiegetrouw op Schiermonnikoog het Kallemooi plaats. Een van de vaste onderdelen van dit evenement, is dat een levende haan drie dagen lang in een mand wordt opgesloten om vervolgens in een paal van 18 meter te worden gehesen. De mand blijft drie dagen ongeacht de weersomstandigheden hangen. [Uit Haan drie dagen in mand op 18 meter hoogte is traditie]

We zijn inmiddels ruim een week verder en de Dierenbescherming afdeling Friesland heeft gemeld dat de ‘uitverkoren’ haan zijn hachelijke avontuur heeft overleefd en weer terug is bij zijn eigenaar, getuige ook de videobeelden (zie onder), waarin het dier trots wordt geshowd na vrijlating uit de mand.

Kallemooi-feest bliuwt bestaen

De Dierenbescherming heeft alvorens ‘het hijsen van de haan’, nog wel voor elkaar gekregen dat er een officiële waarschuwingsbrief van het RVO aan het adres van de organisatie van het Kallemooi is verstuurd, waarin geëist werd dat een dierenarts toe zou zien op het welzijn van de haan tijdens het evenement. Volgens de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (Gwwd) mag het welzijn en de gezondheid van een dier niet aangetast worden en daarom is een brief uitgegaan met een officiële waarschuwing. Onthoud dit laatste even.

Weten we nog wat voor weer het was tijdens de Pinksterdagen? Inderdaad tropisch warm en benauwd met onweer. Een haan in een mand, op 18 meter hoogte, drie dagen lang, weer of geen weer. Onthoud dit ook even.

(Saillant detail: van één van onze trouwe volgers kregen wij een e-mailbericht waarin zij haar zorgen uitte, ook gaf zij aan reeds in contact te zijn geweest met de dierenpolitie regio Rijnmond, die haar het volgende wist te vertellen:

“Ik heb deze casus met mijn collega’s besproken en wij zijn van mening dat er opgetreden zou kunnen worden vwb artikel 36.1 en artikel 37 Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. (aantasting welzijn, zeker gezien de weersomstandigheden).”)

De Dierenbescherming Friesland heeft al gezegd voet bij stuk te houden en te blijven pleiten voor een diervriendelijk alternatief. Het gebruik van dieren voor traditionele feesten en evenementen is niet meer van deze tijd, zo vinden ook PiepVandaag.nl en vele mensen die hebben laten weten zich groen en geel te ergeren aan dergelijk volksvermaak. De organisatie stond en staat pertinent niet open voor alternatieven. Sterker nog, wanneer we het weblog van burgemeester Sjon Stellinga lezen, hebben wij het allemaal echt niet begrepen. Stellinga stelt in zijn blog de vraag of er sprake is van dierenkwelling en claimt van niet door ons te wijzen op de feiten. Schiermonnikoog heeft dieren en de natuur juist hoog in het vaandel. Het is immers een Nationaal Park en associaties met dierenkwelling willen ze niet aan de broek hebben, hij schrijft:

“Juist op Schiermonnikoog, het nationaal park waar je buiten de paden mag, waar je de natuur aan mag raken, mag ruiken, voelen en beleven wil niemand met zoiets afschuwelijks worden geassocieerd. Juist hier, het eiland waar 270 verschillende vogelsoorten zich thuis voelen, juist hier waar we het deze week bijna gevierd hebben dat we dit jaar weer meer Lepelaar-broedparen hadden, juist hier waar de vogelwacht zo’n grote rol speelt en waar zoveel eilanders een kippenhok in hun tuin hebben, kan en mag dat niet voorkomen.  Op dit eiland waar we zo enorm veel geld, tijd en energie in voorlichting en educatie steken om middels vele honderden excursies op jaarbasis schoolklassen uit het hele land de natuur te leren ontdekken en respecteren, willen we niet eens in de buurt van dierenmishandeling komen. Daarom moeten we het echt zeker weten, dierenkwelling ja of nee. Naar de feitelijke gang van zaken dus.”

Dan de feiten (volgens de burgemeester):

“Het deel van de traditie waar het om gaat betreft het ’s nachts omhoog trekken van een lange mast. Aan die mast zijn een aantal zaken bevestigd. Een boompje, een vlag, een kruik jenever en een zeehondenkist (of –korf of –mand of hoe zo’n ding ook maar mag heten.) Ik schat de mand uit m’n hoofd op minstens anderhalf bij driekwart meter. Royaal dus. De mand in kwestie zit stijf tegen de mast aangebonden, de mast wordt geschraagd door vier touwen en beweegt dus niet. Het is goed om ons te realiseren dat de mand dus net zo stabiel aanvoelt als het ‘thuis-kippenhok’. Maar …. er zit inderdaad wel een haan in …. En die zit daar alleen. En eigenlijk is dat het enige nadelige verschil met dat ‘thuis-kippenhok’. Want in werkelijk elk ander opzicht is die zogenaamde mand alleen maar comfortabeler. Hij is van boven water (en zon-)dicht, hij is tamelijk groot, er is voor minstens een week eten en drinken ‘aan boord’. En voor komend weekend komt daar nog bij dat de haan waarschijnlijk het koelste plekje van het eiland te pakken heeft. Kortom, betrokkene is spekkoper, wanneer de hanen van ons eiland zelf zouden mogen kiezen zouden ze waarschijnlijk in de rij staan voor deze eervolle positie.”

Hij vervolgt:

“Maar …. als het allemaal zo eenvoudig ligt (en echt, werkelijk elke ooggetuige uit de afgelopen jaren –en dat zijn er vele tienduizenden- zal kunnen bevestigen dat het zo gaat en niet anders), hoe komt dit misverstand dan toch zo nadrukkelijk in de wereld? De verklaring is eigenlijk heel simpel, maar ook wel, voor ons allemaal, een tikje beschamend. We zijn er kennelijk met z’n allen aan gewend dat we dieren mogen ‘gebruiken’ om het leven van mensen te veraangenamen. Door ze op te eten, door er schoenen of kleren van te maken, of door ze als werk- en lastdier te gebruiken. De gruwelijke gebruiken tijdens de volksfeesten uit het verleden waarover ik eerder sprak sloten daar op aan. De dieren werden gebruikt om aan een menselijke behoefte (kennelijk een aller-akeligste behoefte aan wreedheid) te voldoen. En dus is het logisch dat wanneer je ergens hoort dat er anno 2014 nog steeds zo’n volksfeest lijkt te bestaan, je even op tilt springt. Maar dit volksfeest, ons volksfeest, Kallemooi, kan alleen nog maar bestaan doordat de inzet hier juist precies omgekeerd is. Hier wordt het dier niet gebruikt door mensen, hier wordt hij vereerd door de mensen! De haan, die de natuur en het dierenrijk symboliseert, krijgt het beste voedsel, krijgt de mooiste plek, krijgt –puur symbolisch, maakt u zich niet ongerust- de laatste kruik jenever en de vlag van ons eiland mee en wordt hoog boven ons verheven. En wij, wij aardse stervelingen, wij buigen ons hoofd in deemoed en verwonderen ons over de schoonheid van de natuur om ons heen en nemen ons opnieuw voor om daar het komende jaar nog beter op te passen!”

Sterk staaltje PR of niet?

Een haan drie dagen opsluiten in een mand, 18 meter boven de grond, bij tropische temperaturen is om het dier te eren. Dat is dus heel anders en het heeft sowieso niets van doen met dierenkwelling, zeker nu de dierenarts erop toe heeft gezien dat de haan er niet in is gebleven, wat nog wel het minste is, lijkt me.

En inderdaad meneer Stellinga, u slaat de spijker op de kop… Dieren worden ten onrechte door velen gezien als gebruiksvoorwerp, maar zodra er een haan in het kader van een traditie ter vermaak in een mandje wordt gestopt en in een paal gehesen, symbolisch voor verering, is er echt geen enkel verschil met dat ‘gebruiken’ waar u over rept. Denkt u nu werkelijk dat die haan iets opschiet met de fraaie symboliek die het meekrijgt uit naam van de traditie? Het dier wordt nog steeds drie dagen opgesloten, hangt in weer en wind 18 meter boven de grond, maar omdat men zo blij met hem is, valt dat niet onder kwelling, maar “verering”. Als dat verering is, pas ik daar graag voor en die haan ook als hij er een stem in zou hebben, schat ik zo in.

Verder geeft de burgemeester aan zich te schamen ten opzichte van de ingevlogen dierenarts:

“Ik voel me daarbij overigens wel een beetje schuldig, want de dierenarts moet speciaal vanaf de wal worden ingevlogen. Op weg naar het noorden passeert hij dan een heel aantal pluimveehouderijen (ik ben een kind van de streek, kan ze met m’n neus aanwijzen) en daar zou hij of zij echt heel erg veel heel veel nuttiger werk kunnen doen. Maar goed, daar zijn we het vast allemaal wel over eens, deze keer achten wij ons aan onze stand verplicht om werkelijk elk spoor van twijfel weg te nemen, vandaar dat we hem of haar hier bij willen betrekken.”

In hetzelfde straatje past de opmerking: “Eén haan, maak je druk, neem een kijkje in de bio-industrie.” Aan dergelijke uitspraken heb ik inmiddels een broertje dood.

Het feit dat er vele misstanden zijn, maakt niet dat deze zogenaamd mindere of minder erg gekwalificeerde situatie (wie bepaalt dat en op welke grond?) dan bestaansrecht heeft, toch? Elk dier telt, zo simpel is het en reken maar dat het merendeel van de mensen die zich nu hebben geroerd, zich terdege bewust zijn van allerlei ander dierenleed en er alles aan doen daar hun steentje bij te dragen tot verbetering. Het zijn juist tradities als deze die duidelijk in stand houden, wat de burgemeester nota bene zelf zegt zo te vervloeken, namelijk dat dieren te pas en te onpas worden gebruikt omdat het de mens goed uitkomt of past, zonder scrupules. Symboliek, ik gooi ‘m er nog maar eens in.

Wat ik me vooral afvraag is: waarom? Wat gaat er nu verloren aan traditie, wanneer er gekozen wordt voor een nephaan of een knuffelbeest? Dan is men de hele discussie toch al voor? Waarom wordt er zo halsstarrig vastgehouden aan zaken waarvan ieder redelijk denkend mens inziet dat het zo eenvoudig anders kan?

Folklore, tradities, feestdagen, volksfeesten, het is een groot goed. Vier ze, geniet ervan, maar niet over de rug van dieren, het heeft totaal geen meerwaarde.

Beste bewoners van Schiermonnikoog, beste burgemeester Stellinga, er is niemand die jullie prachtige traditie/volksfeest wil afpakken. Hijs volgend jaar een nephaan of hanenknuffelbeest, vereer die en laat zien dat symboliek inderdaad heel sterk is. Sta symbool voor diervriendelijkheid in plaats van dierenleed en geef het goede voorbeeld voor elk ander evenement waar dierenleed ten behoeve van volksvermaak (nog) de regel is.