‘Hij weet dat hij fout zit!’ bijt de hondenbaas me fel toe. Ik zucht. Ik zucht diep. Te vaak worden honden ‘schuldig bevonden’. Veroordeeld over iets. Iets waaraan ze niet schuldig kunnen zijn.

Schuldig
Foto: S. Groenman

Het gaat om het bezitten van schuldbesef. Schuldbesef vraagt dat je normen en waarden kent. En dat je kunt nadenken over je gedrag in verhouding tot deze ‘morele code’.

Honden zijn fantastisch. Ze kunnen heel veel. Maar hun eigen gedrag vergelijken met een moreel concept. Dat kunnen ze niet. Foutief denken wij mensen van wel. Getuige ook de filmpjes die mensen met de grootste lol maken en op YouTube zetten. Van honden die zich zogenaamd schuldig tonen. De honden die in beeld komen, doen op zo’n moment hun uiterste best hun baasjes wat vriendelijker te stemmen. Terwijl die baasjes daar absoluut niet op reageren. Dat is gemeen.

Een hond heeft namelijk geen recht op straf. Hij heeft niets misdaan. Hij doet wat een hond doet. En wat wij hem (onbewust) wel of niet hebben geleerd. Een hond die schuldig lijkt in onze ogen, reageert enkel op onze boosheid. Niet op wat hij daarvoor al dan niet gedaan zou hebben. Zoals wij mensen een boos mens ook proberen te vermijden of gunstig stemmen. Ongeacht of we weten waarom iemand boos is.

Neem de hond die te lang alleen was en zijn plas niet meer kon ophouden. Op zich al ellendig genoeg. Maar nu komt de baas thuis. Deze ziet de plas op zijn vloerkleed. Trekt een boos gezicht. Verstart en scheldt vervolgens zijn hond de huid vol. Misschien pakt hij de hond zelfs in zijn nekvel en trekt hij hem door de plas heen. Een bijzonder onprettige ervaring voor de hond.

Een week later wordt dezelfde hond weer te lang alleen gelaten. Weer kan hij zijn plas niet ophouden. Ook nu komt de baas binnen en verschijnt een boos gezicht. De hond heeft van de vorige keer onthouden dat een boos gezicht ellende betekent. Hij duikt in elkaar en kruipt weg naar een andere kamer. De baas denkt ‘Hij weet dat hij fout zit!’ en pakt de hond opnieuw flink aan. Terwijl de hond enkel reageert op de boze blik waarvan hij geleerd heeft dat deze voor hem ellende betekent.

Honden kennen wel degelijk emoties. Angst is een voorbeeld van een emotie die de hond kent. En die voor ons meestal goed herkenbaar is.

Maar schuldbesef. Nee, dat bezitten ze niet. En dat wij nog steeds niet weten dat we fout zitten als we dat wel denken, daarover zouden we ons heel erg schuldig moeten voelen!

Ineke van Herwijnen, directeur Hondenbescherming.nl ©PiepVandaag.nl