In een grote varkensfokkerij in het Duitse Alt Tellin zijn vorige week zo’n 57.000 varkens omgekomen. 1500 zeugen konden worden gered. De megastal werd tien jaar geleden opgezet door de beruchte ‘varkensbaron’ Adriaan Straathof, hoewel Straathof geen eigenaar meer was van de afgebrande megastal. De oorzaak van de brand is nog onbekend, maar volgens deskundigen waren er onvoldoende brandwerende maatregelen getroffen.

57.000 varkens
57.000 varkens omgekomen bij brand in voormalige megastal beruchte ‘varkensbaron’ | Foto: 1037 Against Animal Cruelty

Het megabedrijf in Alt Tellin dat vorige week in vlammen opging, was een van de grootste varkensfokkerijen in Noord-Duitsland. In de achttien stallen van het bedrijf pasten zo’n 60.000 zeugen en biggen. De stal is in handen van de Landwirtschaftliche Ferkelzucht Deutschland (LFD) holding, een bedrijf dat is voortgekomen uit het Nederlandse familiebedrijf van de controversiële ondernemer Adriaan Straathof. Zoals op veel van Straathofs locaties, is de geschiedenis van de varkensfokkerij in Alt Tellin een aaneenschakeling van schendingen, protesten, rechtszaken en incidenten.

Oorzaak brand Alt Tellin onbekend

Van de varkensfabriek in Alt Tellin brandden alle achttien stallen tot de grond af. Nu, na een kleine week van onderzoek naar de ramp, hebben de inspecteurs nog steeds geen idee wat de oorzaak was. Wel is bekend dat maar 1500 dieren deze hel hebben overleefd.

Kersten Lenz, voorzitter van de Duitse Dierenbescherming bezocht de locatie en was ernstig geschokt:

“De rookwolken stijgen overal op, de vlammen verspreiden zich van de ene stal naar de andere en de brandweer staat machteloos. We zien hier een ramp waarbij duizenden dieren in doodsangst stikken of levend worden verbrand.”

Een groepje varkens dat de vlammenzee heeft overleefd geniet van waarschijnlijk hun eerste stappen in de buitenlucht.

Aangedaan, maar niet verrast

De buurtbewoners zijn erg aangedaan door de brand, maar niet verrast. Er bestonden al jaren grote zorgen over de brandveiligheid van de stallen. Ondanks de bouweisen zouden de eigenaren onvoldoende maatregelen hebben getroffen om de stallen brandveilig te maken. En omdat dieren in zulke enorme aantallen worden gehouden, is het onmogelijk om ze in bedwang te houden en te redden tijdens een ramp. Daarnaast kunnen de zeugen geen kant op omdat ze klem liggen tussen de stangen in hun kraambox.

Controversieel

De getroffen zeugen- en varkensfokkerij is al vanaf het begin in 2010 controversieel. Er hebben zich sindsdien herhaaldelijk incidenten voorgedaan. Het bedrijfssysteem, dat jaarlijks zo’n 10.500 zeugen en ongeveer 250.000 biggen kan ‘herbergen’, kreeg vanuit verschillende hoeken kritiek. En dat bleek terecht: schandalen over ontbrekende of niet verleende vergunningen, een houdverbod voor dieren, het lekken van grote hoeveelheden zwavelzuur in 2019 en het overlijden van meer dan duizend biggen door een defect ventilatiesysteem zijn slechts enkele van de negatieve krantenkoppen rond het bedrijf. Daarbij komen nog vervalsing van gedocumenteerde aantallen varkens, overbevolking in de stallen, vroegtijdige ingebruikname van een stal en overtreding van emissieregels. Ook de bouwplannen waren controversieel: er zou maar één uitgang uit het complex zijn.

Belangenorganisatie BUND had in 2017 al een rechtszaak aangespannen vanwege de tekortkomingen in de stallen en de brandbeveiliging. Deze procedure werd na een mislukte onderhandeling geschorst. Ook uit de omringende dorpen klinken al jaren kritische geluiden over het bedrijf. Men vindt het onbegrijpelijk dat de plannen ooit zijn goedgekeurd en is naarstig op zoek naar degene die dat op zijn geweten heeft. Maar iedereen verschuilt zich achter iets of iemand anders.

Wat echter zeker is, is dat er in de afgelopen tien jaar niets is gebeurd, ondanks de vele rechtszaken en protesten. Het bedrijf kon altijd manoeuvreren op de grenzen van wat mogelijk was en kwam altijd weg met alleen wat boetes. Geheel in lijn met hoe Straathof altijd heeft geopereerd.

Beroepsverbod in Duitsland vanwege dierenmishandeling

Straathof is een beruchte varkensbaron met een lange geschiedenis van verwaarlozing en mishandeling van dieren. Zijn varkensimperium strekt zich uit van Nederland en België tot Duitsland en Oost-Europa. Overal waar hij is zijn er conflicten en lapt hij de wetten en regels aan zijn laars. In Duitsland werd hij meerdere malen veroordeeld vanwege schendingen op het gebied van dierenwelzijn. Omdat hij zijn aanpak daarna niet verbeterde, kreeg hij in Duitsland in 2016 een beroepsverbod aan zijn broek vanwege dierenmishandeling. Hierop verkocht hij zijn Duitse bedrijven en richtte zich op Nederland en Hongarije.

Misstanden Straathof in Nederland

Zoals te verwachten zette Straathof na zijn vertrek uit Duitsland in ons land zijn gebruikelijke patroon van verwaarlozing en mishandeling voort. Over de jaren heen werden zijn fokbedrijven tientallen keren door de NVWA gecontroleerd. Hierbij werden regelmatig ernstige overtredingen geconstateerd, soms met ernstig verminderd dierenwelzijn tot gevolg.

De vijf jaar oude beelden van Animal Rights van het naar adem happende biggetje dat op een hoop dode soortgenoten ligt op een kruiwagen, zullen velen zich nog herinneren.

Niet gul met investeringen in brandveiligheid, was het daarnaast geen verrassing dat een van zijn megastallen afbrandde. Een inferno verwoestte in 2017 zijn bedrijf de Knorhof in Erichem en kostte zo’n 24.000 varkens en biggen het leven. Inmiddels heeft Straathof, ondanks de vele protesten,  toestemming gekregen om Knorhof niet alleen te herbouwen, maar zelfs uit te breiden naar een ‘varkensfabriek’ van vijftien meter hoog. Een onbegrijpelijk besluit.

Celstraf en aanpassing kraamboxbeleid

Dan kan Nederland beter een voorbeeld nemen aan Duitsland, waar de autoriteiten nog een stap verder gingen dan een beroepsverbod voor de varkensbaron. De Duitse rechtbank veroordeelde hem vorig jaar tot een celstraf van acht maanden voor dierenmishandeling. Hopelijk is zijn strafblad een reden voor overheden en banken om niet meer met hem en zijn bedrijf Sebava in zee te gaan.

Straathof in Duitsland veroordeeld als dierenmishandelaar

Naast het heugelijke feit dat Straathof acht maanden mag brommen, heeft de ‘kwestie Straathof’ tot enige verbetering voor de Duitse varkens geleid. Er ontstond maatschappelijke en politieke discussie over het bestaansrecht van dergelijke megastallen en de vreselijke wijze waarop de dieren worden gehouden en behandeld. Vooral over de kraamboxen, waarin zeugen soms weken tussen stangen geklemd liggen en geen kant op kunnen. Soortspecifieke basisbehoeften zoals foerageren, rennen en nestbouw zijn vrijwel onmogelijk. Onlangs heeft de rechter bepaald dat uiterlijk in 2029 de zeugen maximaal vijf dagen in een kraambox mogen liggen. Daarna moeten ze in groepsstallen worden ondergebracht.

Voorkomen stalbranden in Nederland geen prioriteit

In Nederland zijn stalbranden helaas geen uitzondering. Gemiddeld komen zo’n 143.000 dieren per jaar bij stalbranden om het leven. Ondanks de actieplannen en de door de sector beloofde maatregelen nemen de aantallen alleen maar toe. De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde eerder dit jaar dat voorkomen van stalbranden geen enkele prioriteit heeft, niet bij de veehouderijsector en niet bij het betrokken ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De gruwelijke dood van zoveel dieren wordt gewoon als acceptabel bedrijfsrisico gezien en het nemen van maatregelen wordt te duur gevonden.

Zwarte lijst voor beroepsverbod boeren

Dat boeren met een beroepsverbod in een ander land gewoon in Nederland verder kunnen boeren, stuit op veel onbegrip in de maatschappij. In 2016 is daarom door de Kamer besloten dat er een Europese zwarte lijst moet komen voor boeren die een beroepsverbod hebben gekregen in één van de Europese lidstaten. Minister Schouten zou dit aankaarten op Europees niveau, maar tot op heden zit er weinig schot in die zaak.

Bronnen:

© AnimalsToday.nl Liesbeth Riekwel