Er zijn steeds meer Europese megastallen. Uit nieuw onderzoek van AGtivist (juni 2025) blijkt dat Europa inmiddels ruim 22.000 megastallen telt. Hierin leven meer dan 516 miljoen dieren onder schrijnende omstandigheden. Het onderzoek brengt nauwkeurig in kaart hoe de intensieve veehouderij in de EU zich in rap tempo uitbreidt. Vooral kippen en varkens zijn de dupe van deze schaalvergroting.
Megastallen zijn grootschalige veehouderijen waarin tienduizenden tot honderdduizenden dieren worden gehouden. Het aantal megastallen in de EU is de afgelopen 15 jaar met maar liefst 56 procent gegroeid. Tegelijk verdwenen 5,3 miljoen kleine boerenbedrijven. In totaal beheert slechts 8 procent van de grootste bedrijven nu 63 procent van alle EU-landbouwdieren. De trend is duidelijk: minder boeren, meer dieren per bedrijf, minder dierenwelzijn.
Europese megastallen: maximale productie met minimale kosten
Megastallen opereren met één doel: maximale productie tegen minimale uitgaven. De dieren zijn hier slachtoffer van. Kippen worden met tienduizenden tegelijk in donkere, dichte stallen opgesloten. Hun onnatuurlijk snelle groei leidt tot hartfalen, kreupelheid en ademhalingsproblemen. In sommige gevallen leven kippen in hun eigen uitwerpselen, zoals onderzoekers vaststelden op een megastal in Bergamo, Italië.
In de varkenshouderij is de situatie niet beter. In Spanje (waar het aantal megastallen de afgelopen 10 jaar het sterkst groeide) worden zeugen vastgezet in metalen kooien van amper 2m². In deze krappe hokken kunnen ze zich niet omdraaien, laat staan moederlijk gedrag vertonen. Veel varkens kampen met open wonden, kreupelheid en onbehandelde infecties. Dieren hebben geen toegang tot frisse lucht, daglicht of natuurlijke bodems.
De schaalvergroting leidt niet alleen tot dierenleed, maar ook tot grotere gezondheidsrisico’s. In overvolle stallen verspreiden ziektes zich razendsnel. Dieren krijgen vaak preventief antibiotica, wat resistentie bij zowel dieren als mensen in de hand werkt.
Hogere sterfte in megastallen
Gezien het dierenleed is het geen verrassing dat dieren in (Europese) megastallen vaker sterven dan hun soortgenoten in reguliere bedrijven. Kalversterfte in megastallen ligt bijvoorbeeld structureel hoger: meer dan 12 procent van de kalveren sterft binnen enkele weken na geboorte, dit staat tegenover gemiddeld 6 tot 8 procent in kleinere bedrijven. Bij kippen loopt het sterftepercentage op tot 4 tot 5 procent per ronde in megastallen, terwijl dit in kleinere bedrijven dichter bij de 2 procent ligt.
Daarnaast vormen megastallen een groter risico op brand. In 2017 is 1 op de 32 megastallen voor varkens en kippen afgebrand (met alle verschrikkelijke gevolgen van dien). Ter vergelijking: in gewone stallen gaat het aantal branden om 1 op de 323; een enorm verschil.
Nederland sluit aan bij Europese trend
Ook Nederland telt inmiddels ruim 700 megastallen, met name in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland. Ondanks maatschappelijke onrust en zorgen over dierenwelzijn blijft het aantal megastallen toenemen. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door soepele verlening van vergunningen en politieke druk vanuit de agrarische sector.
Pleidooi voor verandering
Dierenwelzijnsorganisatie Eurogroup for Animals roept op tot een fundamentele hervorming van de Europese veehouderij. CEO Reineke Hameleers zegt hier het volgende over:
“Het onderzoek toont aan dat het aantal Europese megastallen snel toeneemt, wat in strijd is met de beloften om het dierenwelzijn te verbeteren en te streven naar een duurzamere landbouw. Dit zou een wake-upcall moeten zijn voor beleidsmakers in Brussel. Het is belangrijk dat de Europese Commissie slimme, weloverwogen keuzes maakt over de toekomst van de landbouw. Financiering moet gaan naar landbouwsystemen die echt duurzaam, concurrerend en veerkrachtig zijn.”
Eurogroup for Animals pleit voor het verbod op kooien, een stop op het gebruik van snelgroeiende rassen en een minimum aantal m² leefruimte. Ook zouden dieren wettelijk recht moeten krijgen op buitenlucht en daglicht. De huidige Europese “on-farm legislation” is inmiddels meer dan 20 jaar oud en dringend aan vernieuwing toe.
Geen toekomst voor dieren in megastallen
Voor de dieren is het leven in een megastal kil, kort en eenzijdig. Ze worden gereduceerd tot productiemiddel, zonder rekening te houden met hun natuurlijke behoeften of gedragingen. Een kuiken of biggetje zal nooit buitenlucht voelen, nooit vrij kunnen rennen of sociaal contact beleven zoals in de natuur. (Europese) megastallen zijn geen oplossing, maar het symptoom van een ziek voedselsysteem. Een systeem waarin winst belangrijker is dan het welzijn van het dier.
Bronnen:
- Eurogroup for Animals
- AGtivist agency
- Lees ook op Animals Today:
©AnimalsToday Savannah Drenth
