Op 17 oktober overleed orka Moana, een van de vier overgebleven orka’s die gevangen werden gehouden in Marineland, een zeepark in Antibes, Zuid-Frankrijk. Mannelijke orka’s kunnen in hun natuurlijke oceaanhabitat tot 50 jaar oud worden, maar Moana’s leven eindigde op slechts 12-jarige leeftijd. Het nieuws van zijn overlijden komt kort na de schokkende dood van orka Lolita (ook bekend als Toki), die stierf vlak voordat ze zou worden teruggebracht naar haar geboorteplaats in de oceaan.

Orka Moana
Orka Moana (12) gestorven in Marineland (foto is ter illustratie)| Foto: publiek domein

Moana werd geboren in gevangenschap en bracht zijn leven door in een betonnen tank, gedwongen om eindeloze rondjes te zwemmen, totdat zijn gezondheid achteruitging en hij stierf. Zijn korte bestaan, gevuld met betonnen tanks en geforceerde optredens, weerspiegelt de schrijnende realiteit van het lot van vele orka’s in gevangenschap.

Kunstmatige inseminatie

Moana’s toekomst was reeds voor zijn geboorte bepaald. Zowel zijn moeder, Wikie, als zijn vader, Ulises, werden gevangen uit de oceaan om te dienen als entertainment voor de mens. Door middel van kunstmatige inseminatie werd Wikie zwanger gemaakt, wat resulteerde in de geboorte van orka Moana. Hij was de eerste orka in Europa – en de derde ter wereld – die op deze wijze ter wereld kwam. Wikie, zijn 22-jarige moeder, verblijft nog steeds in Marineland, samen met twee andere orka’s: haar halfbroers Inouk, 24, en Keijo, 9.

Uiterst intelligent

Moana is uiterst intelligent en gemotiveerd om “goed te presteren”. Hij leerde op zeer jonge leeftijd trucjes die normaal gesproken jaren training vergen. Vastbesloten om de aandacht van zijn moeder, Wikie, te trekken, observeerde hij haar nauwlettend en probeerde hij de trucs na te doen die zij had geleerd. Maar Wikie was te jong om moeder te zijn en ze had geen rolmodellen die ze kon nadoen bij het zorgen voor haar kind. Uiteindelijk liet ze de “opvoeding” van haar zoon over aan de trainers. Moana deed jarenlang wat mensen van hem verwachten, maar geleidelijk maakte zijn oorspronkelijke enthousiasme plaats voor verveling.

Psychologische stress

In een verklaring beschreef het park de dood als “plotseling en onverwacht”, maar voor velen was het verre van verrassend. Nog maar een maand geleden vroeg de Franse dierenrechtenorganisatie One Voice om een gezondheidscontrole voor Moana en Inouk. Ze hadden repetitief en stereotiep gedrag bij beide orka’s opgemerkt – wat symptomen zijn van ernstige psychologische stress. Bovendien had orka Moana problemen met zijn tanden en onderhuidse (subdermale) wonden. Van dit soort wonden bij orka’s is het bekend dat deze grondig gereinigd en behandeld moeten worden. Dit is nodig om infectie en verdere complicaties te voorkomen.

Video: Bij Moana werden door OneVoice stress en onderhuidse wonden geconstateerd

Strijd voor orka Moana

Moana heeft nooit de kans gehad om te gedijen in een omgeving waar hij zijn natuurlijke gedrag kon uiten of op een natuurlijke manier kon interacteren met soortgenoten. In plaats daarvan was het leven van dit intelligente en nieuwsgierige dier beperkt tot een eentonige routine binnen de betonnen grenzen van zijn bassin. Organisaties zoals C’est Assez!, OneVoice en PETA hebben onvermoeibaar gestreden voor de vrijheid van Moana en andere orka’s. Zij hebben ook herhaaldelijk gepleit voor de overplaatsing naar veilige opvanglocaties.

Maar de vier orka’s in het park zouden niet vrijgelaten kunnen worden in de open oceaan. Ze zouden niet beschikken over de vaardigheden om te overleven. Daarnaast hebben de dieren zoveel tijd samen doorgebracht dat ze in feite een familie/pod vormen die niet gescheiden mag worden. Onder andere het Whale Sanctuary Project onderzocht daarom mogelijkheden om het viertal gezamenlijk te verplaatsen naar een opvang. Maar tot op heden was dat nog niet gelukt. OneVoice beraadt zich nu op juridische stappen om de overige drie orka’s vrij te krijgen:

“Woede, verbijstering…zo voelen we ons door de dood van Moana. Jaren geleden waarschuwden wij de overheid en de wetgevers al voor de beproeving waar hij samen met Inouk, Wikie en Keijo doorheen ging. We starten juridische stappen om toegang te krijgen tot de autopsie van deze nog zeer jonge orka. Verantwoordelijkheid moet duidelijk worden vastgesteld en de andere drie orka’s moeten op een veilige plek worden ondergebracht.”

Moana’s tragische verhaal is een krachtig pleidooi voor bewustwording en actie. Het herinnert ons eraan dat deze denkende en voelende wezens behoren tot de uitgestrekte oceanen, waar ze vrij kunnen zwemmen en gedijen binnen hun complexe sociale structuren. Het is onze collectieve verantwoordelijkheid om hiervoor te strijden.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Liesbeth Riekwel