Hoeveel regenwoud zit er in je chocoladereep? 

Zoveel smaken en varianten. Houd jij ook zo van chocolade? Tegenwoordig bestaat er een groot aanbod aan soorten en de keuze is reuze. De vraag naar chocolade is dan ook nog nooit zo groot geweest. Want wie kan dit overheerlijke goedje weerstaan?

Hoe wordt chocolade eigenlijk gemaakt?
Het basisingrediënt van chocolade is cacao. Cacaobonen zitten in de vrucht van de cacaoboom. Deze bomen groeien in subtropische gebieden rond de evenaar (Afrika, Azië, Midden- en Zuid Amerika). De cacaobonen worden geplukt en met bananenbladeren bedekt. Door de hitte van de zon worden de bonen geroosterd. Hierna worden de bonen gemalen en ontstaat er cacaomassa. Door het persen van deze massa krijg je cacaoboter waarvan je, na toevoeging van suiker en/of melkpoeder, chocolade krijgt.

Grote producenten van cacao zijn West-Afrikaanse landen als Ivoorkust en Ghana. Door verouderde bomen, ziekte van de vruchten, extremer weer en politieke instabiliteit hebben deze landen steeds meer moeite om te voldoen aan de wereldwijde vraag naar chocolade. De productie in Zuid-Amerikaanse landen, met in het bijzonder Peru, neemt echter steeds verder toe. Direct gevolg hiervan is dat het regenwoud een interessant gebied wordt voor de productie. In West-Afrika hebben in het verleden reeds grote delen bos het moeten ontgelden voor cacaoplantages.

Van regenwoud naar plantage
Geschat wordt dat de productie van cacao tot nu toe heeft bijgedragen aan het verlies van 8 miljoen hectare tropisch woud. De gebieden met de juiste omstandigheden voor de teelt van cacao, zijn juist de gebieden waar de tropische diversiteit aan planten en dieren het hoogst is.
Wanneer bomen groeien, halen ze koolstof uit de lucht. Doordat planten en bomen koolstofdioxide (CO2) afbreken (door het om te zetten in glucose en zuurstof), heeft ontbossing indirect invloed op de hoeveelheid CO2-uitstoot en daarmee impact op klimaatverandering.

De naderende dreiging voor ontbossing van delen van het Amazoneregenwoud, komt in een tijd van groeiende zorgen over klimaatverandering. Hierdoor komen bedrijven, waarvan we allen gretig producten afnemen, onder druk te staan. Er wordt steeds vaker verlangd dat bedrijven enige verantwoording af kunnen leggen met betrekking tot de impact van het bedrijf op mens, milieu en economie.

Voetafdruk van chocoladeproducenten
Om hun impact te kunnen verminderen moeten bedrijven eerst onderzoeken wat de eventuele CO2-uitstoot daadwerkelijk is. In het geval van cacaoproductie bestaat er een analyse van de Britse zoetwaarfabrikant Cadbury. Hierbij wordt geconstateerd dat er 169 gram koolstofdioxide uitgestoten wordt voor het produceren van 49 gram melkchocolade. In deze berekening is de productie van rauwe ingrediënten (cacao, cacaoboter, melk en suiker), het transport en de verpakking inbegrepen. Het gevolg van een verandering in landgebruik (van tropisch regenwoud naar cacaoplantage) wordt in deze berekening echter niet meegenomen. Door gebruik te maken van geavanceerde observatietechnologie kan de analyse completer gemaakt worden.

In 2012 heeft United Cacao 2000 hectare van het Peruviaanse regenwoud ontbost voor een commerciële cacaoplantage. Ondanks de afgezonderde ligging zijn er goede afbeeldingen genomen door satellieten van NASA. Deze afbeeldingen stelden onderzoekers in staat om gegevens te verzamelen die nodig waren om een goede inschatting te kunnen maken van de gevolgen voor de CO2-uitstoot.

Voor de komst van de plantage is vastgesteld dat dezelfde oppervlakte 122.000 kg koolstof per hectare kon opslaan. Het onderzoek geeft als resultaat dat dit verminderd is naar gemiddeld 40.000 kg per hectare. Dit houdt in dat, door de verandering in landgebruik met betrekking tot deze plantage, de netto CO2-uitstoot uitkomt op 600 miljoen kg. Dit staat volgens het World Resources Institute gelijk aan 60.000 keer met de auto de wereld rondrijden.

Dit resultaat opgeteld bij de eerder berekende schatting, leidt tot een nog grotere ecologische voetafdruk voor de productie van chocolade. Voor melkchocolade wordt deze namelijk bijna verdubbeld en voor pure chocolade zelfs verdrievoudigd!

Geen chocolade meer….?!
Uiteraard wordt er naar oplossingen gezocht voor dit probleem. Zo biedt de groeiende vraag naar cacao een kans voor herstel van de agrarische cultuur van Zuid-Amerika. Door cacao te planten op reeds gebruikt land hoeven er geen stukken regenwoud gekapt te worden. Hierdoor wordt automatisch de invloed op klimaatverandering verminderd. Het verscherpen van duurzame ontwikkelingen op bestaande plantages kan eveneens voorkomen dat stukken bos verloren gaan.

Daarnaast kan, met behulp van het aanleggen van een gemengd systeem, de mogelijkheid tot natuurlijke koolstofopslag vergroot worden. Op deze manier kan cacao, als schaduwgevend gewas te midden van het bestaande bos, bescherming en biodiversiteit waarborgen. Er zijn cacaobedrijven die zo meehelpen aan de bescherming van natuurgebieden.

De 300 miljard bomen in de Amazone slaan 20 procent van alle koolstof in de biomassa van de aarde op. Onlangs is er een internationaal onderzoek gepubliceerd van het onderzoeksnetwerk RAINFOR. Hieruit blijkt dat minder dan 200 soorten bomen verantwoordelijk zijn voor de helft van alle boomgroei en opgeslagen koolstof in het gebied. Dat slechts een fractie van de boomsoorten in de Amazone verantwoordelijk is voor de helft van de koolstofopname en –opslag, is op meerdere fronten belangrijke kennis.

De toekomst van chocolade
Doordat er nog vele onduidelijkheden en tegenstrijdigheden zijn met betrekking tot dit onderwerp, is het lastig om een goede en eenduidige oplossing te kunnen bieden. Zo rijzen er automatisch vragen bij het zoeken naar oplossingen: worden andere belangrijke processen verstoord bij het aanleggen van een gemengd systeem (bestuiving, vruchtproductie en waterkwaliteit)? In hoeverre wordt de natuurlijke koolstofkringloop verstoord bij niet-natuurlijke oplossingen? Wat zijn de effecten op de lange termijn?

Terug naar het begin: hoeveel regenwoud zit er in je chocoladereep? Waarschijnlijk heb je er nog nooit over nagedacht dat er überhaupt regenwoud in jouw chocolade zou zitten. Bewustwording is een eerste stap naar eventuele mogelijkheden voor de toekomst. Tot die tijd zijn er goede alternatieven zoals verantwoord geproduceerde chocolade. Deze chocolade wordt onder omstandigheden geproduceerd waarbij de impact op mens, milieu en economie minimaal blijft. Voorbeelden van deze keurmerken zijn onder andere: EKO, Max Havelaar, Rainforest Alliance, en UTZ certified. Verantwoord genieten van een stuk chocolade is dus mogelijk: eet smakelijk!

Bron ©PiepVandaag.nl Inge van der Heide