Het is nogmaals onomstotelijk vast komen te staan dat het gebruik van neonicotinoïde pesticiden levensgevaarlijk is voor bijen. Dat blijkt uit een nieuwe studie van het Centrum voor Ecologie en Hydrologie in het Verenigd Koninkrijk die is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science. Wetenschappers hebben vastgesteld dat honingbijen die aan de omstreden bestrijdingsmiddelen zijn blootgesteld, minder kans hebben de winter te overleven. Daarbij brengen hommels en solitaire bijen minder koninginnen voort.

pesticiden
Uit een nieuwe studie blijkt nogmaals dat neonicotinoïden levensgevaarlijk zijn voor bijen | Foto: Angelique Lagarde

Richard Pywell, een van de auteurs:

“We zien duidelijke negatieve effecten in kritieke stadia van de levenscyclus. Dat is een reden tot bezorgdheid.”

Het onderzoek is de meest grootschalige studie die tot nu toe is gedaan naar de bijensterfte en werd voornamelijk gefinancierd door twee grote neonicotinoïdeproducenten, Bayer CropScience en Sygentia.

Verbod op neonicotinoïden EU
De Europese Unie stemt in het najaar over een totaal verbod op neonicotinoïden. Op dit moment mogen deze middelen al niet meer gebruikt worden op bloeiende gewassen. De pesticiden worden meestal aangebracht op de zaden vooraleer ze gezaaid worden en zijn later terug te vinden in de pollen.

Op eerdere zogenaamde laboratoriumstudies naar het effect op de gezondheid en het gedrag van bijen was vaak kritiek, omdat de dieren een grotere hoeveelheid chemicaliën kregen toegediend dan in het “echte leven” het geval zou zijn. Veldonderzoek leverde dan weer uiteenlopende resultaten op.

Drie bijensoorten, in drie landen
Om een eenduidig antwoord te krijgen startte het Centrum voor Ecologie en Hydrologie de grootste studie ooit gedaan. Drie bijensoorten, hommels, honingbijen en solitaire bijen, werden over 33 verschillende locaties in Duitsland, Hongarije en het Verenigd Koninkrijk verdeeld, waar raapzaad wordt verbouwd. Daarbij werden sommige bijen geplaatst nabij gewassen waar pesticiden werden gebruikt en velden waar de chemicaliën niet werden gebruikt.

De wetenschappers stelden vast dat de neonicotinoïden een algemeen negatief effect hebben op bijen. Daarbij ontdekten de wetenschappers dat wilde bijen werden blootgesteld aan pesticiden die niet eens gebruikt weden tijdens de onderzoeksperiode. De schade die de dieren daarvan ondervinden is mogelijk het gevolg van residu van voorgaande oogsten.

De resultaten uit het onderzoek zijn niet helemaal eenduidig. Zo lijken de neonicotinoïden schadelijk te zijn voor bijen op Hongaarse en Britse locaties, maar op de honingbijen in Duitsland werd een tijdelijk positief effect waargenomen.

Raapzaad
Pywell merkt echter op dat de Duitse effecten van korte duur waren. Dat heeft volgens de onderzoeker waarschijnlijk te maken met het feit dat de Duitse kolonies algemeen in betere gezondheid verkeerden dan de andere. Daarbij blijkt dat de bijen in Duitsland maar vijftien procent van hun voedsel in de raapzaadvelden vonden. De bijen in Hongarije en het Verenigd Koninkrijk haalden tot 40 à 50 procent van hun voedsel uit de raapzaadvelden . Pywell:

“De bijen in Duitsland hebben zich duidelijk gevoed met andere bloesems en werden daarom minder blootgesteld aan neonics.”

Canadees onderzoek

In het wetenschappelijk tijdschrift Science werd tegelijkertijd een studie gepubliceerd van insectenwetenschapper Amro Zayed. Het ministerie van Landbouw van Ontario, Canada, financierde dit onderzoek. De honingbijen werden het hele seizoen blootgesteld aan “toxicologisch belangrijke” hoeveelheden van neonicotinoïden zo stelden de wetenschappers. In het laboratorium werden de dieren aan dezelfde hoeveelheid neonicotinoïden blootgesteld als in het veld. De bijen blijken minder lang te leven dan de bijen die niet werden blootgesteld aan de pesticiden. Daarbij waren de kolonies minder in staat hun koningin gezond te houden. De onderzoekers concludeerden ook dat de effecten van neonicotinoïden het ergste zijn in combinatie met een middel om schimmel te doden.

Onafhankelijke studie en resultaten
Uiteraard trekken zowel Syngentia als Bayer de conclusies van de wetenschappers in twijfel. Zo zouden de conclusies van het onderzoek een “simplistische” interpretatie van complexe en “inconsistente” resultaten zijn. Pywell:

“We blijven achter onze intercollegiaal getoetste studie staan. We ondernamen de statistische analyse en rapporteerden de bevindingen zoals we ze zagen en dat wordt onderstreept door de data. We zijn absoluut onafhankelijk.”

Monoculturen en pesticiden
De wetenschappers krijgen bijval van onder andere bijenexpert professor David Goulson, van de universiteit van Sussex.

“In het licht van deze nieuwe studies, is blijven beweren dat neonicotinoïden in de landbouw geen schade toebrengen aan bijen niet langer een houdbare positie. Naar mijn mening moeten we ook naar het grotere plaatje kijken: het huidige landbouwmodel dat gebaseerd is op gigantische monoculturen die behandeld worden met tientallen pesticiden, brengt enorme schade toe aan het milieu en ondermijnt levensbelangrijke functies van het ecosysteem dat ons in leven houdt.”

Bron: HLN ©Animals Today