Antoinette van de Water: Olifanten in de toeristenindustrie 

Een olifant van dichtbij meemaken is vaak het hoogtepunt van een bezoek aan Azië. Terwijl het welzijn van de dieren steeds meer erkend wordt, groeit deze ongereguleerde markt nog steeds. Steeds meer olifantenkampen spelen in op de groeiende vraag naar diervriendelijk toerisme met olifanten. Helaas is de informatie die zij geven niet altijd eerlijk. Er is een minder positieve kant van het toerisme waarin de olifant ongewild een rol speelt en er zijn mogelijke alternatieven.

Het is belangrijk om naast dierenwelzijn, ook naar het grotere geheel te kijken: hoe draagt een olifantenkamp of park bij aan de bescherming van de gehele diersoort? Het vrijkopen van olifanten kan bijvoorbeeld zelfs bijdragen aan de instandhouding van de handel in olifanten en ervoor zorgen dat er meer olifanten uit het wild worden gehaald. Terwijl de winst uit toerisme juist zou moeten bijdragen aan echte olifantenbeschermingsprojecten.

Vermijd dieronvriendelijk toerisme
Om directe interactie met olifanten aan toeristen te kunnen aanbieden, moeten de wilde dieren een wrede training ondergaan. Deze training tot dienstbare olifant begint al heel vroeg. Jonge olifanten worden bij hun moeder weggenomen en ondergaan een trainingsproces waarvan martelingen zoals slaan, vastbinden en steken onderdeel van zijn. De training heeft als doel de jonge olifant te onderwerpen aan de mens en zijn vermaak. Angst en pijn worden gebruikt om de olifanten onder controle te houden en bizarre kunstjes uit te laten voeren. De olifantenhaak die verzorgers gebruiken, is hier een pijnlijk voorbeeld van. Een traumatisch leven voor deze sociale en intelligente dieren!

Misleiding
Wees niet te snel misleidt door populaire marketing termen als ‘true eco experience’, ‘elephant conservation’ of ‘meet elephants in nature’. Raadpleeg altijd verschillende bronnen voordat je een bezoek boekt. Ben je eenmaal daar, observeer dan nauwkeurig hoe de olifanten behandeld worden. Stimuleert het project natuurlijk gedrag van de olifanten, of worden de olifanten gedwongen om mensen te entertainen?

Domesticatie
Olifanten zijn niet gedomesticeerd of genetisch aangepast aan het leven in gevangenschap zoals honden en paarden. Voor daadwerkelijke domesticatie, moet de mens gedurende generaties ingrijpen. Dat betekent fokken met geselecteerde individuele dieren om hun evolutie te manipuleren: gewenste eigenschappen naar voren halen en ongewenste eigenschappen uitroeien.

Hands off!
Olifanten in gevangenschap zijn getemde wilde dieren en in het volledige bezit van hun onvoorspelbare temperament en gedrag. Als wij olifanten voor entertainment willen gebruiken, moeten we ons realiseren dat interactie tussen mens en olifant altijd een negatief effect heeft op de olifanten. Zeker wanneer het zeer intensief contact betreft zoals het berijden. Om dit te bereiken, moeten per definitie angst en pijn worden ingezet om de olifant onder controle te houden.

Humaan werken met olifanten is mogelijk als we de wens om direct contact met olifanten te hebben opgeven. Niet voor niets werken Nederlandse dierentuinen volgens het ‘protected contact’ systeem, oftewel ‘hands off’. Er is dan steeds een barrière tussen de olifant en de verzorger en de olifanten hebben zelf alle vrijheid om te kiezen of ze willen meewerken of niet.

Maar interactie met wilde dieren verkoopt en is daarom een moeilijk punt binnen de olifanten toeristenindustrie. Zolang de toeristendollars blijven binnenkomen, zal dit helaas waarschijnlijk niet snel veranderen.

Een betere optie: diervriendelijke parken
We begrijpen dat geld verdienen met olifanten noodzakelijk is voor de overleving van olifanten in gevangenschap. Bring the Elephant Home beveelt geen entertainment met olifanten aan, zoals het berijden van olifanten, schilderende of muziek spelende olifanten, sportevenementen met olifanten of wat voor olifantenshow dan ook. Het gaat simpelweg tegen de natuur van het dier in en er zijn diervriendelijke alternatieven.

Wil je olifanten zien tijdens je vakantie, zorg er dan voor dat je de dierenwelzijnsrichtlijnen respecteert en olifanten vanaf een afstand observeert. Als je ervoor kiest om olifanten in gevangenschap te bezoeken, win dan zo veel mogelijk informatie in. Probeer op zoek te gaan naar parken waarbij de natuurlijke leefsituatie van wilde olifanten zo goed mogelijk wordt nagebootst. Houd hierbij rekening dat men nooit echt in de behoeften van wilde olifanten kan voorzien. Olifanten hebben simpelweg heel veel ruimte en sociale interactie met soortgenoten nodig om echt olifant te kunnen zijn. Er is dus altijd sprake van een compromis.

Het dierenwelzijn van de verschillende opties kun je toetsen aan de hand van de ‘Vijf vrijheden’. Als hieraan voldaan wordt, hebben de olifanten een zo goed mogelijke leefomgeving:

• Vrij van honger en dorst. Olifanten hebben toegang tot vers water en kunnen zelf grazen.
• Vrij van ongemak. Olifanten hebben een geschikte, natuurlijke en veilige leefomgeving en een comfortabele rustplaats.
• Vrij van pijn, verwonding en ziekte. Olifanten worden niet verwond. Er zijn medische faciliteiten en er is sprake van preventie en een snelle diagnose en behandeling van ziekten.
• Vrij van angst en stress. Angst en pijn worden niet gebruikt om de olifanten onder controle te houden. Er wordt alleen gebruik gemaakt van ‘positive reinforcement training’ en er is zorg en behandelingen die geestelijk lijden voorkomen.
• Vrij om natuurlijk, normaal gedrag te vertonen. Olifanten vertonen positieve emoties, vrij van angst, stress en apathie. De sociale dieren leven in een kudde. Ze kunnen vrij grazen, hebben veel ruimte en goede voorzieningen.

De beste optie: olifanten in het wild
De allerbeste manier waarmee je als toerist kan bijdragen aan de bescherming van olifanten is door zelf op zoek te gaan naar olifanten in het wild. Dit is de meest authentieke manier waarop je olifanten kunt ervaren. Een ervaring om nooit te vergeten! Je ziet olifanten dan op de meest duurzame, respectvolle en natuurlijke manier, zoals hun leven echt hoort te zijn. Neem de tijd en voldoende afstand van de dieren om ze in het wild te kunnen observeren. En in het wild is niets zeker! Maar wat je ervoor terugkrijgt is een unieke, authentieke wildervaring, die maar weinig mensen kunnen navertellen.

Het entreegeld tot het beschermde gebied draagt bij aan het onderhoud en de verbetering van de bossen, aan het voorkomen van stroperij en aan onderzoek. Daarnaast kunnen lokale gemeenschappen betrokken worden als partners, zodat zij kunnen profiteren van en helpen met het beschermen van wilde olifanten in hun natuurlijke habitat.

Hun toekomst ligt in onze handen
Stel je Thailand voor waar toeristen terug naar huis gaan met foto’s van rondzwervende kuddes wilde olifanten in een tropisch woud, in plaats van plaatjes van getemde dieren met mensen op hun rug, die onzinnige tekeningen schilderen en gedwongen op fietsen te rijden. Op de lange termijn moet de vraag naar direct contact met olifanten – en naar olifanten in gevangenschap in het algemeen – verdwijnen. Met een verschuiving naar het observeren van olifanten in het (semi) wild kunnen we olifanten het respect geven dat ze verdienen en als toerist echt bijdragen aan de bescherming van olifanten als soort. De kernvraag is hoeveel we willen veranderen aan onze eigen individuele wensen en welke rol we willen spelen in hun toekomst.

Ga thuis mee op reis door Thailand en bekijk ons werk in het programma Beestieboys van de VPRO (herhaling via zapp.nl/beestieboys).

Antoinette van de Water is oprichter van Bring the Elephant Home. BTEH plant bomen om corridors te creëren voor het behoud van wilde olifanten, organiseert educatieve programma’s voor lokale scholen, zoekt met reisorganisaties naar diervriendelijke alternatieven en ontwikkelt verschillende initiatieven om mens-olifant conflicten te verminderen.

©PiepVandaag.nl