De naakte molrat verbaast wetenschappers opnieuw: hij kan bijna 20 minuten zonder zuurstof overleven door een andere manier van energieproductie te gebruiken.

Naakte molrat
Naakte molrat overleeft zonder zuurstof | Foto: Roman Klementschitz, via CC BY-SA 3.0

De naakte molrat, een knaagdier dat qua uiterlijk niet veel wegheeft van een mol of van een rat en in Oost-Afrika leeft, is een opmerkelijk dier. Zo is het naakte knaagdier resistent tegen kanker en tegen het voelen van pijn. Ook is hij, hoewel het een zoogdier is, koudbloedig. De manier van leven komt vooral overeen met die van insecten. Naakte molratten leven in kolonies onder de grond waarbij één koningin zorgt voor de reproductie. Voor het graven van het gangenstelsels gebruiken de werkers hun tanden om te graven. Nu blijken ze ook enige tijd zonder zuurstof te kunnen leven door op een andere manier energie te produceren.

Onderzoek
Omdat ze in grote groepen, soms wel tot 200 dieren per kolonie, in kleine ruimtes onder de grond leven, is de naakte molrat gewend aan weinig zuurstof. Zo bleek uit een eerste test van het onderzoek dat in Science is gepubliceerd dat een omgeving waarin slechts 5 procent zuurstof aanwezig is geen invloed heeft op het gedrag van de naakte molrat. Hoewel mensen het niet zouden overleven bij dit percentage, hadden de dieren geen last van de gereduceerde zuurstof en was hun gedrag niet anders dan normaal. Bij een volgende test werd er gekeken naar een omgeving waarin geen zuurstof aanwezig was.  Gary Lewin van het Max Delbrück Centrum voor Moleculaire Geneeskunde vertelde aan CNN dat ze snel gingen slapen en hierna in een soort coma toestand raakten. Zo overleefden de dieren 18 minuten. Na het herintroduceren van de zuurstof herstelden ze erg snel en was er geen schade.  

Fructose in plaats van glucose
Voor het functioneren van vitale organen, zoals het hart en de hersenen, is er energie nodig die normaal vrijkomt bij de aanwezigheid van zuurstof. Dit metabolische systeem is gebaseerd op glucose. De wetenschappers stelden na het onderzoek vast dat de naakte molratten bij het zuurstofgebrek overschakelden van het metabolische systeem gebaseerd op glucose naar een systeem gebaseerd op fructose, waarbij er geen zuurstof nodig is. Lewin geeft aan dat mensen ook energie kunnen produceren op basis van fructose: dit is wat er in onze levers plaatsvindt. De onderzoekers zijn enthousiast over de bevindingen van het onderzoek en willen kijken of dit mechanisme ook door mensen gebruikt zou kunnen worden, want hoewel we niet veel uiterlijke overeenkomsten hebben, zijn we genetisch gezien niet heel verschillend van naakte molratten. Lewin hoopt dat toekomstige studies meer duidelijkheid zullen geven over hoe naakte molratten precies kunnen overleven zonder zuurstof en wat mensen van de naakte knaagdieren kunnen leren.

Bronnen: Binghamton Homepage, Independent ©AnimalsToday.nl Lisa van Leeuwen