Het gat in de ozonlaag boven Antarctica was nog nooit zo groot rond deze tijd van het jaar. Dat meldt het Duitse centrum voor lucht- en ruimtevaart (DLR). Meestal bereikt het gat in de ozonlaag in oktober zijn maximale omvang. Vervolgens breekt de zomer aan op het zuidelijk halfrond en verkleint het gat rond deze tijd, maar niets is minder waar.

ozonlaag
Gat ozonlaag boven Antarctica exceptioneel groot | Foto: Pixabay

Bovengemiddeld groot ozongat

In oktober maakten wetenschappers van het Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS) al bekend dat op dat moment het gat in de ozonlaag één van de grootste en diepste was van de laatste 15 jaar. De wetenschappers houden het gat in de ozonlaag nauwlettend in de gaten met onder meer satellieten. Zo wezen satellietmetingen uit dat de ozonconcentraties in de atmosfeer boven Antarctica op ongeveer 20 tot 25 kilometer tot bijna nul zijn gedaald. De diepte van de ozonlaag komt net onder de 100 Dobson-eenheden (DU), waarmee de dikte van de ozonlaag wordt uitgedrukt. Dit is ongeveer een derde van zijn gebruikelijke waarde wanneer er geen sprake is van een buitengewone gebeurtenis. Vincent-Henri Peuch, directeur van Copernicus-atmosfeermonitoringsdienst bij het Europees Centrum voor Weersverwachtingen op Middellange Termijn:

“Er is veel variatie in de mate waarin ozongaten zich elk jaar ontwikkelen. Het ozongat van 2020 lijkt op dat van 2018, dat ook een vrij groot gat was. Toen het zonlicht de afgelopen weken terugkeerde naar de Zuidpool, zagen we een voortdurende aantasting van de ozonlaag in dit gebied.”

Begin december was de oppervlakte nog steeds 18 miljoen vierkante kilometer, het hoogste niveau ooit voor de tijd van het jaar. Meestal bereikt het gat in de ozonlaag ergens in oktober zijn maximale omvang, om vervolgens weer kleiner te worden als de lente aanbreekt. Sterker nog, meestal zou het gat zelfs bijna verdwenen moeten zijn rond deze tijd, maar dit is niet gebeurd. Volgens wetenschappers van het DLR is dat te wijten aan een zeer sterke, stabiele en koude polaire straalstroom.

Polaire straalstroom

Tijdens de winter is het donker op Antarctica en de temperaturen lopen flink terug. De lucht op tientallen kilometers hoogte is extreem koud en wordt omringd door de polaire straalstroom – een soort band met hele hoge windsnelheden die de uitwisseling tussen lucht ten noorden en zuiden van de straalstroom beperkt. Deze straalstroom zorgt ervoor dat de stratosfeer boven Antarctica koud blijft. Door de vrieskou ontstaan unieke ijswolken, ook wel ‘polaire stratosferische wolken’ genoemd. Op de ijsdeeltjes in de wolken vinden de reacties plaats tussen ozonafbrekende stoffen (chloor- en broom bevattende stoffen) en ozon zelf. Deze stoffen worden reactiever door de chemische reacties op de ijskristallen in de polaire stratosferische wolken. Daarom zijn deze ijswolken van cruciaal belang bij het ontstaan van het gat in de ozonlaag. De toevoeging van gassen aan de atmosfeer, veroorzaakt door mensen, versterkt de afbraak van ozon boven Antarctica.

https://twitter.com/nonspamming/status/1335086186663084033

Montrealprotocol

Wat dit record mogelijk extra bijzonder maakt, is dat het ver na het Montrealprotocol is bereikt. Het belang van het Montrealprotocol uit 1987 wordt door de wetenschappers nog eens extra benadrukt. In dat protocol beloofden landen wereldwijd de productie van ozonvernietigende stoffen terug te schroeven. Dat moet de ozonlaag beschermen en verplicht de deelnemende landen om de productie van chemicaliën, die schadelijk zijn voor de ozonlaag, geleidelijk te stoppen. Daardoor is de hoeveelheid van sommige schadelijke stoffen wel minder geworden. En toch is het ozongat veel groter dan normaal, terwijl de zomer aandient en het gat boven Antarctica normaliter zou verkleinen rond december.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Jessica Slotman