Stress komt helaas veel voor bij gehouden paarden. Dat heeft verschillende oorzaken, zoals te weinig vrije beweging, te weinig sociaal contact, onrust, niet passende voeding of pijn. Soms heeft een eigenaar kwade bedoelingen, maar meestal komt de spanning voort uit een gebrek aan kennis van een goedbedoelende eigenaar. Stress is namelijk niet altijd makkelijk te herkennen.
In dit artikel kun je lezen over de kenmerken van een paard met stress. Dit is belangrijk om te weten voor iedereen die wel eens met paarden te maken heeft.
Vechten, vluchten, bevriezen
Net als mensen reageren paarden op verschillende manieren op een stressvolle situatie. In de meeste gevallen zal een paard vluchten. Dit is ook hoe ze in de natuur met gevaar omgaan; zodra ze een roofdier denken te zien, slaan ze op de vlucht. Als een paard echter klem gezet wordt en geen kant op kan, dan kan hij ook tot vechten overgaan. Een andere optie is dat een paard bevriest en helemaal niets meer doet.
Zenuwstelsel
Een paard kiest niet op welke manier hij op stress reageert. Dit wordt aangestuurd vanuit zijn zenuwstelsel. Vechten en vluchten komen voort uit het sympathische zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor actie. Het paard denkt een roofdier te zien, de ogen sturen een signaal naar de hersenen en de hersenen prikkelen de spieren om het op een lopen te zetten. Bevriezing werkt anders en is daardoor soms heel verraderlijk. Deze reactie komt vanuit het parasympathische zenuwstelsel dat ook verantwoordelijk is voor rust en herstel. Daardoor hebben ‘bevroren’ paarden een lage hartslag en een rustige ademhaling. Bij deze paarden is de stress veel moeilijker waar te nemen.
Lichaamstaal paard met stress
Als je een paard heen en weer ziet rennen langs een hek of ziet steigeren bij een trailer, dan is het wellicht niet zo moeilijk om te zien dat het dier stress ervaart. Dit zijn paarden die willen vluchten. Zij dragen hun hoofd hoger dan een ontspannen paard en ze kunnen groot gedrag laten zien, zoals bokken, steigeren en zich lostrekken. Een paard kan ook de aanval kiezen, bijvoorbeeld als hij opgesloten staat in een stal of aan een touw zit. Dan kan een paard gericht trappen of bijten naar de persoon die erbij staat of naar een ander paard. De paarden die bevriezen zijn het moeilijkst aan lichaamstaal te herkennen. Ze willen bijvoorbeeld geen stap meer verzetten, maar ogen rustig. Toch kun je wel spanning in hun lijf zien, als je weet waar je naar kijkt.
Gezichtsuitdrukkingen
Aan het gezicht van een paard kun je een heleboel aflezen. Dit is een handig hulpmiddel als je twijfelt of een paard stress ervaart. Ontspannen paarden hebben ronde ogen, kleine neusgaten, oren die ontspannen verschillende kanten op bewegen en een ontspannen mond. Als je twijfelt of een paard stress ervaart dan kan het dus handig zijn om goed naar zijn gezicht te kijken. Heeft hij ovale ogen en zie je zelfs oogwit? Heeft hij grote neusgaten, een strakke mond en/of oren die strak één kant op staan? Dan is er sprake van stress.
Kalmerende signalen
In de natuur laten paarden kalmerende signalen zien om zichzelf en anderen gerust te stellen. Ook hieraan kun je spanning bij een paard herkennen. Deze signalen bestaan onder meer uit de lippen likken, gapen, het lichaam uitschudden, briesen en diep zuchten. Met deze signalen probeert het paard spanning los te laten. Een voorbeeld hiervan is een paard dat een roofdier denkt te zien. Hij gooit zijn hoofd omhoog, heeft ovale ogen, een strakke mond, wijde neusgaten en zijn oren zijn strak gericht op het roofdier. Hij ontdekt dat het vals alarm is, brengt zijn hoofd omlaag en briest even flink. Voor de paarden om hem heen is dit het teken dat het gevaar geweken is en ook zij kunnen daarna kalmerende signalen tonen om hun spanning los te laten.
Verschillende gradaties stress
Niet elke vorm van stress is meteen zorgelijk. Als een paard ergens van schrikt, deze spanning weer makkelijk loslaat en doorgaat met zijn leven, dan is er niet zoveel aan de hand. Als een paard de stress vasthoudt en eigenlijk non-stop stress ervaart (chronisch), dan is het wel een serieus probleem voor zijn welzijn en is het van belang om de oorza(a)k(en) te achterhalen en weg te nemen. Ook hoeft een kalmerend signaal of spanning in het gezicht niet meteen te betekenen dat het paard veel stress ervaart. Het is belangrijk om naar het gehele paard te kijken en naar de context waarin hij het gedrag laat zien. Al met al nog niet zo eenvoudig dus.
.
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Paula van de Geest
