De aantallen van het vleermuissoort Christmas Island vliegende vos zijn sterk gedaald in Australië, terwijl deze bedreigde diersoort geen herstelplan heeft en moet leven met verouderd natuurbeheeradvies.
De Christmas Island vliegende vos (Pteropus melanotus natalis) is het laatste inheemse zoogdier op het eiland en staat bekend als ‘ongelooflijk schattig en pluizig’, maar is ernstig bedreigd. Er bestaat geen herstelplan, en het beschikbare beschermingsadvies is sterk verouderd. Volgens dierenecoloog dr. Annabel Dorrestein (Western Sydney University), die de soort al negen jaar bestudeert, is deze vliegende vos kleiner en pluiziger dan veel Australische soorten op het vasteland. De vleermuizen zijn “ongelooflijk schattig” en “bol”; een beetje als teddyberen, aldus Dorrestein.
De verdwenen zoogdieren van Christmas Island
Christmas Island, 1.550 km ten noordwesten van West-Australië gelegen, kende oorspronkelijk vijf inheemse zoogdieren: twee knaagdieren, twee vleermuizen en een spitsmuis. De knaagdieren verdwenen in het begin van de 20e eeuw. De Christmas Island-spitsmuis (Crocidura trichura) is sinds 1985 niet meer waargenomen en vermoedelijk uitgestorven. In 2009 werd de Christmas Island dwergvleermuis (Pipistrellus murrayi) – een van de kleinste vleermuizen van Australië met slechts 3,4 cm – de eerste officieel geregistreerde uitsterving sinds de invoering van de federale Environment Protection and Biodiversity Conservation Act. Bioloog prof. John Woinarski noemde dit “het eerste onherstelbare falen van die wet”. Dat laat alleen de Christmas Island vliegende vos over.
Daling in aantal
Met een gewicht van ongeveer 400 gram en een donkerbruine tot zwarte vacht, wordt de Christmas Island vliegende vos beschouwd als een sleutelsoort vanwege zijn cruciale rol in bestuiving en zaadverspreiding, aldus Dorrestein. Hoewel populatieschattingen lastig zijn – omdat de vliegende vossen verspreid zitten in moeilijk toegankelijke kolonies en veel kleinere groepen – is er sinds de eerste officiële tellingen duidelijk sprake van een daling. In de jaren ’80 telde men bij Hosnies Spring, een van de twee hoofdverblijfplaatsen van het eiland, nog ongeveer tweeduizend vleermuizen. Dorrestein, die de plek recent bezocht, zegt blij te zijn als ze er 400 telt.
“Dat is een gigantisch, gigantisch verschil.”
Geen herstelplan voor Christmas Island vliegende vos
De kleine omvang van de resterende populatie en hun afhankelijkheid van slechts een paar kraam- en broedlocaties maakt de soort kwetsbaar voor bestaande en nieuwe bedreigingen. Bedreiging zijn bijvoorbeeld habitatverlies door mijnbouw en ontwikkeling, predatie door verwilderde katten en verstoring door exoten zoals de hazewindmier (Anoplolepis gracilipes), ook bekend als de gele gekke mier. Toch is deze soort, door opeenvolgende beslissingen van milieubewindslieden, het enige ernstig bedreigde zoogdier in Australië zonder herstelplan. Alleen de dwergrotskangoeroe (Petrogale concinna), in Australië bekend als de Nabarlek, heeft geen individueel plan maar valt onder een gezamenlijk plan voor vijf wallaby-soorten.
Scientists fear this ‘cute’ and ‘chonky’ flying fox could be one cyclone away from extinction | Environment
It’s the last native mammal on the island, but the “incredibly cute and fluffy” Christmas Island flying fox…
— EUROPE SAYS (@europesays.bsky.social) 15 september 2025 om 02:00
Verouderd advies niet bruikbaar
In maart bevestigde de toenmalige milieuminister Tanya Plibersek een eerdere beslissing van de vorige regering, waarbij 176 soorten en leefgemeenschappen geen herstelplan meer nodig zouden hebben. In plaats daarvan zou er “beschermingsadvies” gelden voor de vliegende vos, aldus een woordvoerder van het ministerie. Maar volgens vliegende-vossenexpert prof. Justin Welbergen is dat advies, inmiddels meer dan tien jaar oud, “ernstig verouderd” en geen bruikbaar instrument meer om de soort te beheren. “We weten dat er veel minder Christmas Island vliegende vossen zijn dan vroeger”, zei hij.
“Het is echt tijd voor actie, want we willen niet dezelfde fout herhalen als met de Christmas Island dwergvleermuis – die is feitelijk tot uitsterven toe gemonitord.”
Herstelplan is noodzakelijk
James Trezise, directeur van de Biodiversity Council, benadrukt dat herstelplannen en beschermingsadviezen cruciaal zijn om de grootste bedreigingen, benodigde maatregelen en reacties in kaart te brengen. “Het is ontzettend belangrijk dat er een herstelplan komt voor een bedreigde soort – en nog belangrijker als die soort ernstig bedreigd is”, zei hij.
“Even belangrijk is dat er ook middelen beschikbaar komen om die plannen daadwerkelijk uit te voeren.”
Vliegende vos kan snel verdwijnen
Woinarski, verbonden aan Charles Darwin University, woonde twee jaar op Christmas Island en noemt het een “magnifieke plek”.
“Je loopt door het bos en de bomen boven je hangen vol nesten van Abbotts gent (Papasula abbotti), witbuikfregatvogel (Fregata andrewsi) en talloze zeevogels, die dag en nacht een vreemd kakofonisch geluid laten horen. Op de bosbodem krioelt het van de rode krabben (Gecarcoidea natalis), zoals nergens anders ter wereld.”
Hoewel investeringen in onderzoek naar de Christmas Island vliegende vos en een adviespanel voor het beheer van de soort deel uitmaken van de erfenis van de verloren dwergvleermuis, waarschuwt hij dat overheden en terreinbeheerders niet nonchalant mogen zijn.
“De soort komt nog steeds maar op één eiland voor. Als er een zware cycloon overheen zou trekken, waarbij een groot deel van de belangrijkste bomen omwaait en de vleermuizen van hun slaapplaatsen de oceaan in worden geblazen, dan kan de soort in één klap verdwijnen.”
Bron:
©AnimalsToday.nl Aurora van de Loo
