In de VS, op het eiland Dominica, werken wetenschappers van Project CETI aan een baanbrekend AI-project. Dit zou in 2026 de eerste ‘gesprekken’ met potvissen mogelijk moeten maken. Met behulp van kunstmatige intelligentie willen zij dierentalen, zoals walvisgeluiden, omzetten in menselijke taal. Het doel van praten met dieren: hen beter begrijpen en beschermen.
CETI is niet het enige project dat zich richt op het vertalen van dierengeluiden. Verschillende onderzoekers werken hard aan oplossingen, en niet geheel zonder einddoel. Naast de revolutionaire en historische waarde, is er nu ook een financiële beloning te verdienen. Wie als eerste de code van het praten kraakt, ontvangt 10 miljoen Amerikaanse dollar van de Jeremy Coller Foundation – een prijs die de race naar intersoortelijke communicatie flink aanjaagt.
AI onthult de taal van dieren
Dieren communiceren al miljoenen jaren met elkaar via complexe geluiden, ze praten als het ware met elkaar, maar de mens begrijpt daar gewoonlijk weinig van. Dankzij AI verandert dat nu razendsnel. Grote taalmodellen (vergelijkbaar met ChatGPT) worden ingezet om miljoenen dierengeluiden te analyseren. Zo hopen onderzoekers dierentalen, zoals die van potvissen, dolfijnen en bultruggen, te vertalen. Niet om ze menselijk te maken, maar om hun perspectief te begrijpen.
Potvissen: praten via klikseries
Bij potvissen draait alles om klikgeluiden, zogenaamde klikseries of coda’s. Deze zijn soms maar 1 milliseconde lang, maar vormen samen een communicatiesysteem dat sterk lijkt op taal. Wetenschappers ontdekten dat potvissen specifieke klikreeksen gebruiken om elkaar aan te spreken en hun beurt af te wachten. Ze kennen zelfs regionale dialecten. Dankzij AI is het nu mogelijk deze kliktaal systematisch te ontcijferen.
Ook bij dolfijnen worden grote stappen gezet. Google ontwikkelde onlangs ‘DolphinGemma’, een AI-systeem gebaseerd op 40 jaar aan data. Daarmee werd een klik ontdekt die dolfijnen gebruiken om sargassum-zeewier aan te duiden – een geluid dat ze eerder van mensen hadden geleerd. Voor het eerst werd een ‘woord’ van de mens overgenomen in een dierlijke woordenschat. Dit toont aan dat dieren actief taal kunnen verwerken en aanpassen, nodig om te kunnen praten.
Geluid wordt bedreigd
Terwijl we leren luisteren naar dieren, verstomt hun stem in de natuur. Door scheepvaart en mijnbouw is het achtergrondgeluid in oceanen sinds de jaren 60 met 3 decibel per decennium toegenomen. Walvisliederen vallen in dezelfde frequentie als industrieel lawaai. Bultruggen stoppen zelfs met zingen als een schip te dichtbij komt – soms al op 1,2 kilometer afstand. Dit is zorgwekkend: hun liederen zijn essentieel voor paring en migratie. Geluid is voor walvissen wat zicht is voor mensen.
Dieren centraal, ook in technologie
Het doel van AI-vertalingen moet niet zijn om dieren aan te passen aan de mens, maar om de mens aan te passen aan dieren. Wetenschappers benadrukken dat we de leefwereld van dieren – hun ‘umwelt’ – serieus moeten nemen. Dieren communiceren niet alleen via geluid, maar ook met geur, beweging en temperatuur.
Als we dieren echt leren verstaan, kan dat de manier waarop we met hen omgaan fundamenteel veranderen. Walvisliederen bestrijken oceanen, dolfijnen praten met kliks – elk geluid is een bewijs van leven, van bewustzijn, van verbondenheid. Door hun stem te horen krijgen dieren eindelijk een plek in het publieke gesprek. En dat is hoognodig, want alleen wie luistert, leert beschermen.
Bronnen:
- The Guardian
- project CETI
- NOS Jeugdjournaal on YouTube; Wat zeggen dolfijnen tegen elkaar?
- Lees ook op AnimalsToday.nl
©AnimalsToday.nl Savannah Drenth
