Noorse orka’s trekken gedwongen noordwaarts 

In het hoge noorden van Noorwegen ligt het heldere en rustige Reisafjord. Sinds een paar jaar zijn deze wateren het winterspeelterrein geworden van de orkapopulatie die rond Noorwegen leeft. De favoriete maaltijd van deze zwart-witte walvissen is haring, en die zwemt hier in overvloed. Het water is 3 °C: de ideale temperatuur voor de volvette haringen die zich hier voorbereiden op het paarseizoen (februari-maart).

Alsof ze een onderwaterballet uitvoeren, omcirkelen de orka’s een school haringen, manoeuvreren ze naar de oppervlakte en slaan dan met hun grote staartvinnen op het water om ze te verdoven. Pierre Robert de Latour is oprichter van de Undersea Soft Encounter Alliance, een organisatie die voorlichting geeft over duiken met zeezoogdieren op een diervriendelijke manier. Hij vertelt dat de noorse orka’s vooral gek zijn op de eitjes, het vlees en het sperma van de haringen. De Latour:

“Haringen zijn in grote hoeveelheden aanwezig, makkelijk te bejagen en zeer calorierijk.”

Verborgen probleem

Dit lijkt allemaal heel mooi, maar hij legt meteen uit dat hier een groot onderliggend probleem speelt:

“We zijn ervan overtuigd dat de haring gedwongen werd om naar het hoge noorden te trekken doordat de opwarming van de aarde hogere watertemperaturen heeft veroorzaakt.”

In de afgelopen 20 jaar trok de haring 300 kilometer noordwaarts, op zoek naar water dat onder de 6 °C blijft. Dat is namelijk de temperatuur die ze nodig hebben om zich te kunnen voortplanten.

De noorse orka’s – die slechts af en toe zeehonden of kleinere walvissen eten – zijn de haringen gevolgd. De Latour waarschuwt voor de gevolgen:

“Op de lange termijn zullen de haringen nog verder naar het noorden trekken. Als hun aantallen hierdoor uiteindelijk afnemen, zou dat een ecologische ramp zijn voor walvissen, orka’s, zeevogels en kabeljauw.”

Groeiende populatie

Gelukkig maakt de orkapopulatie langs de kust van Noorwegen het op dit moment heel goed.
Robert de Latour schat hun aantal op ongeveer 1500, 2 keer zoveel als 20 jaar geleden. “Het gebied is een echte kraamkamer dankzij de overvloedige voedselvoorraad,” zegt hij. Volgens sommige onderzoekers zouden er zelfs 3000 orka’s kunnen zijn in dit gebied, dat loopt van het noordelijke vasteland van Noorwegen en Spitsbergen helemaal langs de oostkust van Groenland. Die kust is toegankelijker geworden nu de ijskap slinkt.

Visserij en toerisme

De Latour geeft aan dat niet alleen de opwarming van de aarde nadelige gevolgen heeft voor de orka’s. Ook de visserij en de groeiende aantallen toeristen die naar de regio komen om walvissen te spotten en met ze te duiken zijn een bedreiging. Aan de andere kant legt Tore Haug van het Noorse Instituut voor Zeeonderzoek in Tromsø uit dat ‘orka’s en haringvissers elkaar al tientallen jaren treffen op de visgronden’ en dat heeft de groei van de populatie niet tegengehouden.

Het ecotoerisme in de regio is sterk in opkomst. Het komt regelmatig voor dat meerdere boten, met daarop tientallen amateurduikers, in hetzelfde fjord varen. Zowel de boten als de duikers benaderen de dieren op een paar meter. “De Noorse autoriteiten zijn van plan om een aantal zeer wenselijke regels voor dit soort activiteiten in te voeren,” vertelt Tore Haug.

Voorlichting

Orka’s in het wild spotten kan ook een gunstig effect hebben, legt Robert de Latour uit. “Walvissen kijken is een goede manier om mensen iets bij te brengen over deze dieren en hun leven in de oceaan, maar te veel toerisme kan een probleem zijn.” De Latour is zelf ook natuurgids.

Bron: Phys.org ©AnimalsToday.nl Anne Douqué