De handel in kikkerbillen, hoe groot is deze anno 2025 nog? Helaas te groot; het gaat niet goed met de Europese waterkikker. Dat ligt aan Europese landen: de Europese Unie is de grootste afnemer van kikkerbillen ter wereld. De kikkers worden uit Turkije, Albanië en Azerbaijan gevangen, om vervolgens in West-Europese restaurants te eindigen.
Dankzij een besluit op de laatste conferentie van het CITES-verdrag zal daar verandering in komen; de waterkikkers worden als bedreigd aangemerkt, waardoor de handel alleen onder strikte voorwaarden is toegestaan.
Kikkerbillen: delicatesse met wrede prijs
Hoewel je het misschien niet zou verwachten, is de Europese Unie wereldwijd de grootste afnemer van kikkerbillen; de achterpoten van kikkers die in veel restaurants als delicatesse worden geserveerd. Tussen 2010 en 2019 importeerde de EU ruim 40.000 ton kikkerbillen, wat neerkomt op tussen de 814 miljoen en 2 miljard individuele kikkers. Frankrijk alleen al importeerde jaarlijks ongeveer 3.000 ton van deze billen. Ook België en Nederland behoren tot de grootste afnemers van deze producten. Veel van deze kikkers zijn in het wild gevangen in landen zoals Turkije en Albanië, vaak zonder enige vorm van regulering.
Deze grootschalige handel heeft grote gevolgen voor de kikkers in hun leefgebied: de populaties zijn drastisch afgenomen, met toekomstscenario’s dat bijvoorbeeld in delen van Turkije bepaalde soorten al rond 2032 zouden kunnen uitsterven als er geen maatregelen worden genomen.
Wat is CITES en waarom is het belangrijk?
Om de internationale handel in wilde dieren en planten te reguleren, bestaat sinds 1975 het CITES-verdrag (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora). Het verdrag heeft als doel om deze handel legaal en traceerbaar te maken en zo bij te dragen aan het behoud van biodiversiteit. Inmiddels hebben bijna alle landen ter wereld, waaronder de EU-lidstaten, het verdrag ondertekend.
Dat het verdrag hard nodig is, blijkt wel uit de omvang van de handel in wilde dier- en plantsoorten: deze is enorm. Jaarlijks worden miljoenen dieren over landsgrenzen verplaatst: van suikereekhoorns die als exotisch huisdier worden verkocht, tot olifantenslagtanden, reptielen, amfibieën en talloze exotische vogels die uiteindelijk in een kooitje belanden. Deze internationale handel lijkt vaak onzichtbaar, maar de gevolgen zijn groot. Dieren worden op grote schaal uit het wild gehaald, populaties raken uitgeput en complete ecosystemen kunnen ontwricht raken. Daarnaast vergroot de handel het risico op de verspreiding van ziektes en ondermijnt zij de biodiversiteit wereldwijd. Om dit tegen te gaan, proberen landen dus via het CITES-verdrag de handel in soorten te reguleren en soms ook te verbieden.
Soorten die extra bescherming vereisen
CITES werkt met bijlagen waarin soorten staan die extra bescherming nodig hebben:
- Appendix I: soorten die met uitsterven bedreigd zijn. Handel is in principe verboden, behalve onder strikte uitzonderingen.
- Appendix II: soorten die nog niet direct met uitsterven bedreigd zijn, maar waarvan de handel wel gereguleerd moet worden om dat te voorkomen. Handel is toegestaan, maar alleen onder zeer strenge voorwaarden en met specifieke vergunningen.
Iedere drie jaar komen de deelnemende landen bijeen tijdens de Conference of the Parties (CoP) om te beslissen over nieuwe toevoegingen aan deze lijsten en andere handelingsmaatregelen. Dit jaar vond CITES CoP20 plaats van 24 november tot 5 december 2025 in Samarkand, Oezbekistan.
Waterkikker krijgt eindelijk bescherming
Een van de belangrijkste en meest positieve uitkomsten van CoP20 is de beslissing om vier soorten Europese waterkikkers (onder andere de gewone kikkersoort Pelophylax ridibundus en de Epirus waterkikker Pelophylax epeiroticus) op Appendix II te plaatsen. Met deze opname komt er een regulering van de de internationale handel, wat betekent dat exporten alleen nog met vergunningen mogen plaatsvinden en dat de vangst moet voldoen aan duurzaamheidscriteria. De maatregel treedt met een vertraging van 18 maanden in werking, zodat landen de implementatie kunnen voorbereiden.
Deze beslissing werd aangenomen met een ruime meerderheid: 92 landen stemden voor, 21 tegen. De Duitse nonprofit-organisatie Pro Wildlife zegt over deze overwinning:
“Eindelijk wordt de handel in waterkikkers voor de wrede kikkerbilindustrie aan banden gelegd.”
Wat betekent dit voor de waterkikker?
Kikkers spelen een belangrijke rol in ecosystemen als natuurlijke predatoren van insecten, waardoor ze helpen om insectenpopulaties in balans te houden zonder dat er pesticiden nodig zijn. Een afname van deze amfibieën kan dus niet alleen de kikkersoorten zelf bedreigen, maar ook bredere ecologische gevolgen hebben. Zo zie je maar: de manier waarop de mens met een diersoort omgaat, kan grote hebben!
Verder resultaat van CITES CoP20
Gelukkig is de Europese waterkikker niet de enige die op meer bescherming kan rekenen. Ook voor 120 andere diersoorten zal een strenger beschermingsregime gelden. Onder andere haaien, roggen, sloths en Galápagos-iguana’s zijn als ‘winnaars’ van CoP20 te bestempelen.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Femke Oosterbaan Martinius
Bescherming voor bedreigde waterkikker tegen vraag kikkerbillen
