De Middellandse Zee is deze zomer veranderd in een stille ramp door een hittegolf. Terwijl toeristen genieten van warme stranden en helderblauw water, voltrekt zich onder het oppervlak een ecologische nachtmerrie. Op sommige plekken is het zeewater ruim zes graden warmer dan normaal. Koralen sterven, mosselen koken levend, zeegras verbrandt in zijn wortels. Wetenschappers waarschuwen dat we zonder snelle actie complete ecosystemen kwijtraken.
De Middellandse Zee warmt sneller op dan andere zeeën, en het gaat niet om een paar uitzonderlijke dagen. De zeewatertemperatuur ligt al meer dan 50 dagen op rij boven de records van voorgaande jaren. Grote delen van het water zijn op satellietbeelden felrood gekleurd: code rood voor het zeeleven.
Hittegolf in Middellandse Zee
Bij Mallorca (Spanje) werd eind juni een watertemperatuur van 30,5 graden gemeten. Normaal is dat rond deze tijd zo’n 24 graden. In het oostelijke deel van de Middellandse Zee, bij Turkije en Israël, tikt het water inmiddels de 31 graden aan. Dat zijn temperaturen die dichter bij een warm bad liggen dan bij een gezonde zee.
Slachtoffers van de hittegolf
De eerste die de klap voelen zijn de dieren die niet weg kunnen. Koralen, sponzen, mosselen, zeegras. Ze sterven bij bosjes. Onderzoeker Giovanni Chimienti zegt het helder:
“We zien hele ecosystemen instorten.”
Niet over een paar decennia, maar nu. Zeegrasvelden – een soort onderwaterweides – gaan in razend tempo verloren. En dat is dramatisch, want ze bieden beschutting aan jonge vissen, zeepaardjes en krabben. Tegelijkertijd slaan ze grote hoeveelheden CO₂ op. Ze zijn dus cruciaal voor het klimaat én het zeeleven. Als het zeegras verdwijnt, verliezen we een natuurlijke bondgenoot in de strijd tegen opwarming.
Nieuwe indringers rukken op
Waar sommige soorten sterven, grijpen andere hun kans. Warmteminnende vissen en kwallen trekken massaal noordwaarts. Invasieve soorten zoals de koraalduivel rukken op.Dit is een allesetende roofvis zonder natuurlijke vijanden in de Middellandse Zee. Hij vreet zich een weg door de biodiversiteit en maakt het extra moeilijk voor inheemse soorten om te herstellen.
De zee waarschuwt ons
Oceanograaf Karina von Schuckmann noemt de zee ‘de schildwacht van het klimaat’. En die waarschuwt nu luid en duidelijk. Hittegolven als deze waren ooit zeldzaam, maar zijn inmiddels jaarlijks terugkerend en ze worden intenser, duren langer en richten meer schade aan. De Middellandse Zee is bovendien een zogeheten ‘hotspot’: een van de plekken op aarde waar klimaatverandering het snelst en het heftigst toeslaat. De hittegolf van nu is niet de laatste, en zonder drastische reductie van broeikasgassen zal de situatie alleen maar verslechteren.
Onzichtbare ramp
De ramp die zich afspeelt in de Middellandse Zee is voor de meeste mensen onzichtbaar. Het water oogt mooi, het weer is perfect, en de snorkelende toerist ziet misschien nog kleurrijke vissen. Maar wie goed kijkt – of luistert naar de wetenschap – ziet de leegloop, de verstilling, het verdwijnen van leven.
Het verlies van dier- en plantensoorten verstoort uiteindelijk het hele ecosysteem. Want niet alleen de soort zelf verdwijnt, maar ook alle dieren die ervan afhankelijk zijn. En ook voor de mensen heeft het grote gevolgen. Zo betekent het verlies van zeegras dat er meer CO₂ in de lucht zit. Andere gevolgen zijn extremere stormen, kusterosie, meer luchtvochtigheid en hogere temperaturen aan land.
Nog niet te laat
De wetenschap is duidelijk: we moeten de uitstoot van broeikasgassen razendsnel terugdringen. Tegelijk moeten kwetsbare ecosystemen beschermd worden, en moet visserij duurzaam en gecontroleerd zijn. De Middellandse Zee kan zich herstellen, maar alleen als we haar die kans geven.
Bronnen:
- The Animal Reader
- Marine.opernicus.eu
- Medecc.org
- Lees ook op Animals Today:
Turkije en Spanje dumpen samen 270 ton plastic per dag in Middellandse zee
©AnimalsToday.nl Liesbeth Riekwel
