Escalatie wereldwijde uitbraak vogelgriep treft vooral dieren

De wereldwijde uitbraak van het dodelijke H5N1-vogelgriepvirus escaleert. Bijvoorbeeld in Cambodja zijn dit jaar al elf mensen besmet geraakt, waarvan zeven in de afgelopen maand. Het Cambodjaanse ministerie van Volksgezondheid meldt zes doden. De recente toename van menselijke infecties benadrukt de groeiende dreiging. Maar vooral (wilde) dieren betalen de hoogste prijs. Wereldwijd zijn inmiddels miljoenen vogels én steeds meer zoogdieren gestorven aan het desastreuze virus.

De wereldwijde uitbraak, die sinds 2022 gaande is, heeft zich verspreid over meerdere diersoorten. Vooral wilde vogels worden massaal getroffen. Peruaanse pelikanen in Zuid-Amerika stierven binnen enkele weken in grote getalen. Meer dan veertig procent van de gehele populatie werd in één keer uitgeroeid. Ook zeeleeuwen, beren, katten, marters en andere aaseters raken besmet na contact met zieke of dode vogels. In Alaska werd vorig jaar zelfs een ijsbeer positief getest op het H5N1 vogelgriepvirus. Wetenschappers spreken inmiddels van een “wildlife-pandemie”.

Vogelgriep dringt wereldwijd door tot vee

Het virus beperkt zich niet langer tot vogels. Op melkveebedrijven in de Verenigde Staten zijn tientallen koeien besmet geraakt. In rauwe melk van zieke dieren is een actieve versie van het H5N1-virus aangetroffen. Ook varkens, die gevoelig zijn voor zowel vogel- als menselijke griepvirussen, lopen risico. Deze kruisbesmettingen maken het virus onvoorspelbaar en vergroten de kans op mutaties. Elke besmetting is een gelegenheid voor het virus om zich genetisch aan te passen. Zo kan het virus zich op een gegeven moment ook van mens op mens gaan verspreiden. Robert Redfield, voormalig directeur van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) waarschuwt dan ook voor de komst van een nieuwe wereldwijde pandemie.

De vogelgriep loert naar ons als nieuwe pandemie

Volgens de Wereldorganisatie voor Diergezondheid (WOAH) wordt de huidige wereldwijde uitbraak van vogelgriep veroorzaakt door meerdere factoren. Waaronder de globalisering van de handel, trekvogels en hun migratieroutes, en de veehouderij voor menselijke consumptie.

Rol van de intensieve veehouderij

De omstandigheden waarin veel landbouwdieren leven, dragen dus bij aan verspreiding van de vogelgriep. Een té dichte veestapel, transport over lange afstanden en contact met wilde dieren vormen een ideale voedingsbodem voor virussen. Waar open stallen grenzen aan vogelrijke gebieden, kunnen besmettingen zich razendsnel verspreiden. Dit sluit aan bij eerdere zorgen over de rol van intensieve veehouderij in het ontstaan en verspreiden van virussen.

Verspreiding van vogelgriep en link met intensieve veesector

Vogelgriep in Nederland: het topje van de ijsberg

Ook in Nederland zijn duizenden wilde vogels bezweken aan de vogelgriep. Kadavers van meeuwen, ganzen, roofvogels en futen worden vrijwel dagelijks aangetroffen. Omdat niet alle dode dieren worden getest of opgemerkt, ligt het werkelijke aantal waarschijnlijk veel hoger. Daarnaast zijn er, ook in Nederland, gevallen bekend van besmette vossen en marters.

Wereldwijde crisis vraagt om herziening mens-dier relatie

Hoewel het risico op een menselijke pandemie aandacht trekt, speelt zich onder dieren al een ramp van enorme en wereldwijde omvang. De vogelgriep treft niet alleen de biodiversiteit, maar stelt ook vragen over de manier waarop mensen met dieren omgaan. De huidige crisis onderstreept opnieuw de urgentie om de relatie tussen mens, dier en landbouw fundamenteel te herzien.

Brnnen: