92 geredde chimpansees opvangcentrum Tacugama medisch onderzocht 

Voor Rowena Facee Schaeffer, redacteur bij Animals Today, staat alles in het teken van (mens)apen. Ze werkt 1 dag per week bij Stichting AAP als vrijwillig chimpanseeverzorger. Daarnaast reist ze regelmatig naar Azië of Afrika, om opvangcentra voor mensapen met vrijwilligerswerk te ondersteunen. Ze is net terug uit Sierra Leone, waar ze in het Tacugama Chimpanzee Sanctuary haar meest intensieve project ooit heeft volbracht: het coördineren van het medisch onderzoek van alle 92 geredde chimpansees, in slechts 21 dagen. Dit is haar verslag.

Tacugama Chimpanzee Sanctuary

Midden in het regenwoud van Sierra Leone staat een opvangcentrum voor verweesde chimpansees, het Tacugama Chimpanzee Sanctuary. Tacugama is het enige opvangcentrum voor wilde dieren in het hele land, niet ver van de hoofdstad Freetown. Al eerder deed Rowena hier vrijwilligerswerk.

Chimpansees verzorgen in Sierra Leone

Het centrum vangt niet alleen chimpansees op; met uitgebreide educatieprogramma’s op scholen en ontwikkeling en ondersteuning van de lokale bevolking zetten ze alles op alles voor een toekomst voor de chimpansee en hun leefgebied.

Medische check voor 92 chimpansees

Dat het een flinke klus zou worden, had ik vooraf goed ingeschat. Het opvangcentrum is enorm en de semi-wild verblijven, waar de geresocialiseerde chimpansees ‘wonen’, liggen verspreid over het gebied. Omdat de dieren slechts korte tijd verdoofd zouden worden voor hun onderzoek, konden we ze niet naar de kliniek brengen die bij de entree van het centrum staat. Om een chimpansee daar naar toe te sjouwen – en weer terug – zou ruim een uur in beslag nemen en het gevaar dat een dier eerder ontwaakt dan gepland ligt altijd op de loer.

Elke ochtend voor dag en dauw sleepten we alle medische apparatuur voor het maken van ECG’s en echo’s, tassen vol naalden, buisjes, vloeistoffen en andere benodigdheden dwars door het bos naar een van de vele verblijven. Als we alles hadden uitgestald – het leek af en toe wel op een ‘ medische markt’ met alle tafels en spullen – was schiet- en blaaspijpwonder Pastor als eerst aan zet: de chimpansee verdoven voor het onderzoek. Nu hoefde hij hiervoor niet door het bos op zoek naar de dieren; alle chimpansees komen ‘s nachts ‘binnen’ in een van de vele verblijven in het centrum. Degenen die aan de beurt waren lieten we die ochtend dan niet naar buiten, zodat we de onderzoeken in de verblijven zelf konden uitvoeren.

Maar chimpansees zijn natuurlijk ongelofelijk slim en voelen direct aan dat er iets aan de hand is. Krijsend renden ze door hun verblijven, we moesten regelmatig een uur wachten voordat 1 dier was verdoofd. En de rest van de groep? Die keek toe vanuit de bomen of bekogelde ons met stenen ; )

Het team

Voor deze operatie – ik denk eerlijk gezegd dat er nog niet eerder ergens 92 chimpansees in drie weken zijn onderzocht! – kwam een heel team van dierenartsen gespecialiseerd in wilde dieren overgevlogen vanuit de hele wereld. Veelal waren ze zelf ook manager van een opvangcentrum voor chimpansees of verbonden aan een dierentuin. Ze kwamen niet alleen helpen, maar verzamelden ook allerlei data voor hun eigen onderzoeken. Een mooie samenwerking!

Ik was meestal iets eerder dan de rest ter plaatse om te checken of alle spullen aanwezig waren, de batterijen van de apparatuur opgeladen en te noteren welke dieren er die dag aan de beurt waren. Met al mijn checklists onder mijn arm hield ik dan de rest van de dag in de gaten of alle onderzoeken werden gedaan, reikte spullen aan – ‘waar zijn mijn naalden’, ‘de vloeistof is op’ tot en met ‘waar is mijn bril’, de vragen galmden ‘s nachts nog door mijn hoofd ; ), maakte foto’s van de gebitten, huid en lichamen en assisteerde tijdens het onderzoek. We maakten minimaal 12 uur per dag, non stop, met slechts 1 dag adempauze. En als ik even niet aan het werk was, werd de apparatuur op mij uitgetest : )

Simultaan onderzoek

Bij de kleintjes ging het allemaal een stuk sneller. Vaak werden ze twee aan twee onderzocht en hun verblijven grensden aan de kliniek, bij de ingang van het centrum. Geen gesjouw met spullen dus. Onder het toeziend oog van de verzorgerster van alle baby’s, Mamma P, verliepen de onderzoeken snel en zonder problemen.

Bijna alle medewerkers van het centrum werden ingezet tijdens het onderzoek, maar tussendoor ging ‘het gewone werk’ natuurlijk gewoon door, zoals het verzorgen, voeren en wassen van de baby’s. Helaas kwamen er tijdens mijn verblijf weer twee baby’s in het opvangcentrum aan. Een van nog geen 4 maanden oud en een van ongeveer anderhalf jaar oud. Hartverscheurend is het, elke keer weer, als zulke jonge en zwaar getraumatiseerde dieren worden binnen gebracht.

Moe maar voldaan

Als je, inclusief de voorbereidingen, een maand lang zo intensief met elkaar samenwerkt creëert dat een heel speciale band. Het project had weliswaar niet langer moeten duren – we waren allemaal doodop – maar we hebben het toch maar mooi voor elkaar gekregen en zijn heel trots op het resultaat.

©Animals Today Rowena Facee Schaeffer