Fotocolumn Erwin Vermeulen: De Atlantische tarpoen 

Wanneer nieuwe vrijwilligers arriveren aan boord van het onderzoeksschip Odyssey en na een lange hete werkdag in de verzengende Floridiaanse zon verzuchten dat niets aantrekkelijker lijkt dan een sprong in het lonkende water van de jachthaven, is het de standaard grap om verschrikt uit te roepen: ‘Ben je gek geworden? Er zit tarpoen in het water! Die maken meer slachtoffers dan haaien hier onder argeloze toeristen.’

Tarpoens zijn indrukwekkende vissen en nieuwsgierig genoeg om in het water gestoken tenen en vingers van zeer nabij te onderzoeken, maar ze eten voornamelijk kleinere scholende vissen zoals sardines, ansjovissen en zeebarbelen en soms krabben en kreeften. De tarpoens die ik fotografeerde in de Oceanside Marina van Key West leken vooral te teren op het slachtafval van ‘sport’vissers.

De tarpoen is een krachtige vis, met grote zilverkleurige schubben, die afhankelijk van het licht een groene of blauwe schijn creëren. Het lichaam is hoger dan breed en de onderkaak van de grote bek steekt voorbij de bovenkaak uit, waardoor de mond naar boven is gericht. Ze hebben een diepgevorkte staartvin. Ze kunnen tot tweeënhalve meter lang worden en 160 kilo wegen.

Tarpoens leven in kustwateren, lagunes, riviermondingen en rivieren grenzend aan de Atlantische Oceaan in tropische en subtropische regionen. Je kan ze bijvoorbeeld zien tijdens duiken in Bonaire. Tarpoens hebben hun oorspronkelijke verspreidingsgebied uitgebreid en zijn het Panamakanaal doorgetrokken naar de zijde van de Grote Oceaan en vandaar naar het noorden tot aan Costa Rica doorgedrongen.

Tarpoens verzamelen zich in de voortplantingstijd zo’n 20 kilometer uit de kust als ze rond hun zesde jaar volwassen zijn en reizen vervolgens naar open zee, 200 tot 250 kilometer van land verwijderd, waar de vrouwtjes miljoenen eitjes afzetten.

Ik kon de begeleidende foto’s van deze vissoort aan en boven de wateroppervlakte maken, omdat ze in zuurstofarm water overleven door naar adem te happen. Ze vullen zo hun zwemblaas met lucht, die dan functioneert als een soort primitieve long. Dit geeft ze een evolutionair voordeel in zuurstofarm water: weinig te vrezen van andere roofvissen en minder concurrentie voor prooi.

Ondanks dat het vlees van de tarpoen in de Verenigde Staten als onsmakelijk en als voorzien van te veel graten wordt beschouwd, zijn er grote groepen mensen die er plezier in scheppen vissen van dit formaat aan haken te slaan voor een tijdverdrijf en onderlinge wedijver die ze sport noemen. Dat de tarpoen een vis is die zich verzet, waardoor het soms meer dan drie uur martelen kost om het dier aan land of boord te brengen, is voor dit soort mensen een pluspunt.

In de jaren 70 was de taxidermie in de VS een miljoenenindustrie en grote vissen zoals de tarpoen werden gevangen om opgezet als trofee of decoratie aan de wand te komen hangen.

Omdat tarpoens als voedsel oninteressant worden beschouwd, vindt er ook weinig onderzoek plaats naar hun aantallen, leefgebied en migraties, maar anekdotische gegevens van de regionale visserij in Texas en Florida lijken erop te wijzen dat de tarpoens sterk in aantal zijn afgenomen in de laatste 30 tot 50 jaar.

In Midden en Zuid-Amerika wordt de tarpoen wel gegeten. De hoeveelheid gevangen vis aan land gebracht, vooral in Brazilië, is met 84.5% gedaald tussen 1965 en 2007. Ook dit wijst op een afname als gevolg van overbevissing. Zowel door gerichte visserij als gevolg van bijvangst.

Een derde oorzaak is de vernietiging van het leefgebied van vooral jongere tarpoens zoals kustmoerassen en mangrove.

Om deze redenen beschouwt de IUCN de Atlantische tarpoen als kwetsbaar.

Erwin Vermeulen is hoofdwerktuigkundige op een schip, fotograaf, vrijwilliger bij Sea Shepherd en woont samen met zijn vriendin Susan, een dove kat, een eenogige kat, een kat met één nier en een dove en blinde hond.

©PiepVandaag.nl