De aalscholver is een vertrouwde, inheemse bewoner van ons waterrijke land. Deze forse, donkere watervogel met een gehaakte snavel is een expert in het vangen van vis. Eeuwenlang werd de vogel vervolgd in Europa. In Nederland was hij zelfs bijna uitgeroeid, in Frankrijk en België helemaal.
Dankzij wettelijke bescherming en het aanpakken van milieuvervuiling (zoals de afname van DDT) nam het aantal broedparen sinds de jaren zeventig weer sterk toe. Met naar schatting meer dan 2,2 miljoen vogels in Europa leidt dit tot conflicten met de visserij en de aquacultuur. Hoewel aalscholvers beschermd zijn onder de EU-Vogelrichtlijn (2009/147/EG), groeit de druk om hun aantal te ‘reguleren’ (lees: dieren doden) vanwege de vermeende impact op vispopulaties en de visserijsector.
De mythe van de ‘schade’
Het dieet van de aalscholver bestaat voor het grootste deel uit pos en blankvoorn, vissoorten die voor de commerciële visserij van weinig waarde zijn. Toch presenteerde de European Inland Fisheries and Aquaculture Advisory Commission (EIFAAC) in april 2025 een conceptplan om aalscholvers op grote schaal te doden. Het plan stelt voor om jaarlijks 150.000 volwassen aalscholvers af te schieten en de helft van de eieren te vernietigen. Het doel zou zijn om zeldzame vissoorten te beschermen en economische schade voor beroepsvissers te beperken. Maar hoewel de aalscholver zijn naam dankt aan het eten van aal (de inmiddels zwaar bedreigde paling), bestaat zijn dieet voornamelijk uit vis die de commerciële visserij helemaal niet interessant vindt.
.
Gebrekkige wetenschappelijke onderbouwing
Dit voorstel tot afschot roept felle kritiek op van natuurbeschermingsorganisaties en wetenschappers. Zij benadrukken dat het plan niet is gebaseerd op solide wetenschappelijk onderzoek. Het zou de werkelijke oorzaken van de achteruitgang van de visbestanden negeren. Onderzoeken naar de invloed van aalscholvers hebben tot op heden geen negatieve effecten op de visstand of de visserij aangetoond die een dergelijke massale doding rechtvaardigen.
Aalscholvers zijn opportunistische eters die zich aanpassen aan de beschikbaarheid van vis, inclusief invasieve soorten die schadelijk kunnen zijn voor ecosystemen. Het is wel duidelijk dat de visstand van commerciële soorten onder druk staat, vooral in het IJsselmeergebied. De belangrijkste oorzaak hiervoor is structurele overbevissing, een feit dat in het conceptplan volledig wordt genegeerd. Bovendien houdt het plan geen rekening met de migratie van aalscholvers. Lokale maatregelen hebben hierdoor nauwelijks effect op de totale populatie, wat de maatregelen zinloos maakt.
Zoals aalscholveronderzoeker Mennobart van Eerden het stelt:
“Dit plan is niet gebaseerd op de wetenschappelijke kennis rondom aalscholvers.”
Echte oorzaken aanpakken, niet aalscholvers
Het voorstel om aalscholvers af te schieten markeert een gevaarlijke escalatie in de omgang met dier-mensconflicten. Het leidt de focus af van het herstellen van ecosystemen en richt zich op kortetermijnoplossingen die de diepere, systemische problemen vermijden.
Echte natuurbescherming vraagt om systeemverandering. In plaats van aalscholvers te doden, pleiten natuurbeschermingsorganisaties en wetenschappers voor alternatieve, niet-dodelijke methoden, zoals: Habitatbeheer om vispopulaties te ondersteunen; gebruik van visvriendelijke barrières en afschrikmiddelen; Compensatieregelingen voor vissers die aantoonbare schade ondervinden.
De trekroutes van aalscholvers zijn onvoorspelbaar vanwege hun flexibele foerageergedrag, waardoor massale slachting nooit zal werken. Het is bovendien moreel onverantwoord om een inheemse, beschermde soort op te offeren voor economische belangen, vooral gezien het feit dat de visbestanden instorten door menselijke oorzaken. De belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van visbestanden zijn goed gedocumenteerd: overbevissing, habitatverlies, rivierdammen en vervuiling. Het doden van aalscholvers is een symptoombestrijding die niets doet aan deze fundamentele problemen.
Welk dier na de aalscholvers?
Als het plan wordt aangenomen, zou het de bestaande EU-milieuwetgeving ondermijnen en schept het een gevaarlijk precedent. Wat is het volgende dier dat het stempel ‘lastig’ krijgt? Zeehonden, otters of reigers? Het structureel doden van aalscholvers staat haaks op het idee dat wilde dieren bestaansrecht hebben. De dieren hebben recht op leven los van hun nut voor de mens.
De oplossing ligt niet in het uitroeien van aalscholvers, maar in het aanpakken van de werkelijke oorzaken van de achteruitgang van de visstand. Tijd en geld moeten gaan naar het verminderen van vervuiling, het herstellen van habitats en het verwijderen van barrières langs rivieren. Mensen en aalscholvers hebben immers een gemeenschappelijk belang: gezond water en een overvloed aan vis. Als dit plan wordt doorgezet, wat is dan het volgende dier dat uitgeroeid moet worden? De otter, de zeehond, de reiger?
Bronnen (A-Z):
- BirdLife
- BNNVARA https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/artikelen/nieuw-plan-om-aalscholver-te-bejagen-onwetenschappelijk
- De Faunabescherming
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
