Vanaf 1 januari 2026 treedt in de Amerikaanse staat Californië een nieuwe wet in werking die het toestaat om op niet-inheemse zwanen te jagen. De maatregel is bedoeld om de populatie van deze vogels te beperken vanwege de schade die ze zouden toebrengen aan de wetlands en inheemse watervogels.
Het wetsvoorstel, ondertekend door gouverneur Gavin Newsom, richt zich specifiek op een in de VS niet-inheemse zwanensoort: de knobbelzwaan. Deze soort is van oorsprong afkomstig uit Europa en Azië en komt ook in Nederland veel voor. De naam van de soort verwijst naar de zwarte knobbel boven de snavel van het mannetje.
Afschot zonder vergunning mag gewoon
De Californische wet maakt het mogelijk om deze zwanen, maar ook vogels als de huismus en de spreeuw, te bejagen. Niet alleen jagers met een vergunning, maar ook landeigenaren met schriftelijke toestemming mogen de dieren doden. Een vergunning is dan dus niet vereist.
Niet-inheemse zwanen
Volgens het California Department of Fish and Wildlife (CDFW) veroorzaken de niet-inheemse zwanen schade aan de wetlands, die al sterk onder druk staan en in oppervlakte zijn verminderd door menselijk handelen. Peter Tira van CDFW benadrukt dat Californië tussen de 90 en 95 procent van de wetlands is verloren, en dat een groot deel daarvan komt door de aantallen zwanen. Margaret Rubega, hoogleraar ecologie en evolutionaire biologie aan de Universiteit van Connecticut, ziet ook een probleem:
“Omdat het grote vogels zijn, eten ze vaak veel vegetatie. Ze hebben het vermogen om de aard van het wetland sterk te veranderen, en wel op een manier die niet alleen gevolgen heeft voor andere vogels, maar ook voor allerlei andere planten en dieren.”
De inzet van de maatregel kan dan ook op lof rekenen van sommigen, die blij zijn met de bescherming van inheemse watervogels en wetlands. Vanuit dierenrechtenorganisaties, waaronder Friends of Animals, klinkt echter flinke kritiek. Men noemt de maatregel ‘onmenselijk en een wanhopige poging van een stervende jachtindustrie’.
‘Destructive’ swans in the crosshairs as California allows hunting
— Los Angeles Times (@latimes.com) 24 oktober 2025 om 05:26
Zij benadrukken dat stikstof en fosfor uit mest, pesticiden en andere industriële reststoffen de wetlands beschadigen. Zij zeggen:
“Omdat organisaties als het CDFW jagers als hun doelgroep zien en de soort als invasief wegzetten, zien tegenstanders hun kans schoon om de zwanen te mishandelen en respectloos te behandelen. En dat terwijl nooit bewezen is dat de zwanen de omgeving afbreken. De wetlands worden pas echt bedreigd door fosfor en stikstof uit mest, pesticiden en andere industriële reststoffen.”
De zwanen werden vroeger door de mens gehouden vanwege hun dons. Toen de markt instortte, kwamen veel dieren terecht in de natuur, waar ze zich vermengden met de wilde populatie. Ook werden ze door particuliere fokkers vanuit Europa en Azië meegenomen naar Amerika, om daar te worden gehouden in dierentuinen of op particuliere landgoederen. Door ontsnappingen of doelbewust vrijlaten zijn ze al sinds de negentiende eeuw als niet-inheemse soort in de Amerikaanse natuur te vinden. Hier houden ze gemakkelijk hun hoofd boven water en nemen ze toe in aantallen. Daarnaast worden tot op heden nog steeds zwanen doelbewust uitgezet in andere Amerikaanse staten om waterplanten en vogels ‘onder controle’ te houden.
Knobbelzwanen in Nederland wel inheems
Zoals hiervoor al werd aangestipt, komen knobbelzwanen in Europa en ook in Nederland veelvuldig voor. Ze houden zich op in weilanden waar ze het gras eten, en zich voortplanten als monogame koppels. Tussen 1970 en 2000 nam de soort in aantal alleen maar toe. Daarna stagneerde de groei, en komen knobbelzwanen hier vooral overwinteren. De grote vogels zijn een imposante verschijning. Maar ook hier bestaat discussie over de vraag of hun eetgedrag van waterplanten en waterdiertjes de natuur wellicht schade toebrengt.
Desalniettemin is de knobbelzwaan in Nederland beschermd, op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Nederlandse Omgevingswet. Dat betekent dat ze niet zomaar gedood of verstoord mogen worden, en dat de nesten en eieren met rust moeten worden gelaten. Op deze regels mogen uitzonderingen gemaakt worden, en sommige provincies hebben dat ook gedaan. Maar daar wordt over geprocedeerd. Zo werd een ontheffing in Zuid-Holland met succes bestreden, en is het doden van knobbelzwanen sinds 2023 definitief verboden in deze provincie. In Utrecht wordt nog stevig geprocedeerd en diende in mei nog een hoger beroep in een jarenlange procedure.
Dieren betalen de rekening
Of het nu in de VS of in Nederland speelt, dit is niet de eerste keer dat de mens problemen probeert op te lossen door dieren uit te zetten, te verjagen of buitenspel te zetten, met nieuwe problemen als gevolg. Het zorgt hoe dan ook voor een trieste situatie, waarbij zowel de knobbelzwaan als (niet-)inheemse dieren en de natuur uiteindelijk slachtoffer is.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Imane Vossen
