Het lijkt zo mooi. Op social media zie je die perfecte video: zwemmende varkentjes in kristalhelder water, een nieuwsgierige zeehond die aan je hand komt snuffelen, of een dolfijn die speels naast je boot zwemt. Het lijkt alsof de natuur zelf je uitnodigt voor een onvergetelijke ontmoeting. En dat is precies wat miljoenen toeristen wereldwijd denken, totdat ze de werkelijkheid achter deze ‘magische momenten’ ontdekken. Zoals het leed van Griekse strandvarkens als toeristische attractie.
Want achter die virale video’s schuilt vaak een donkere waarheid. Door klimaatverandering, massatoerisme en het verlies van leefgebied komen wilde en semi-wilde dieren steeds vaker in contact met mensen. En dat loopt lang niet altijd goed af, vooral niet voor de dieren.
Nood verkocht als magie
Hier zit dan ook de kern van het probleem: waar dieren wanhopig op zoek zijn naar water en voedsel, zien wij een perfecte selfie-kans. Sociale media versterken dit: een virale video kan duizenden likes en extra bezoekers opleveren. Een dier in nood escaleert zo tot een lucratief verdienmodel waarin levende wezens worden gereduceerd tot toeristisch product. In onderstaande video is een mank varken te zien, dat feitelijk medische hulp nodig heeft:
.
Atokos: uit de hand gelopen varkensparadijs
Het 4,5 vierkante kilometer grote, onbewoonde Griekse eiland Atokos bij Ithaka, hoort tot het Natura 2000-netwerk. Dit vanwege zijn rijke zeeleven, waaronder de kritisch bedreigde monniksrob. Over hoe de varkens (kruisingen tussen wilde zwijnen en tamme varkens) daar kwamen bestaan wilde verhalen, maar vijf jaar geleden waren er nog maar een handjevol. Nu zijn het er ongeveer 25, en hun populariteit op TikTok en Instagram heeft ze veranderd in een extreem uitgebuite toeristische attractie. Een virale TikTok-video van influencer Aleks Jevtic, waarin varkens twee vrouwen in de zee achtervolgen, is meer dan 5,5 miljoen keer bekeken. Reageerders grapten:
“We hebben geen haaien, we hebben wilde zwijnen in de Middellandse Zee!”
@aleks_jevtic She was cute from the distance 😭@grace ray @Allegra 🎀 ♬ Carmen Habanera, classical opera(1283412) – perfectpanda
Gevaarlijke chaos
De cruisebedrijven op Lefkas vullen flink hun zakken met dure excursies en massale socialmedia-campagnes. Voor 50 tot 70 euro per volwassene verkopen ze dagtripjes naar de ‘zwemmende varkens’. Met honderden bezoekers per dag stromen de winsten binnen. Ze profileren zich als ‘groen’ en ‘duurzaam’, maar meren dagelijks met tientallen boten aan in dit kwetsbare beschermde gebied. Het resultaat is chaos op een klein strand waar te veel mensen en te veel varkens aanwezig zijn, zonder adequaat toezicht.
De varkens zijn onderling competitief geworden om voedsel en vertonen steeds opdringeriger, soms ook agressief gedrag. Ze springen op boten, zwemmen achter mensen aan en eten letterlijk alles wat ze aangeboden krijgen, van chips tot plastic zakken. Voor de dieren betekent dit chronische competitie en stress, gezondheidsrisico’s door ongezond voer, en constante verstoring van hun natuurlijke gedrag.
.
.
Het benaderen van de varkens is niet zonder gevaar. Incidenten zijn dagelijkse kost: biggetjes worden door toeristen opgetild, bezoekers gebeten, geschampt of omvergelopen. Een ooggetuige zag hoe een varken in het water werd bereden door een toerist. Onlangs moest een vrouw naar het ziekenhuis na een flinke beet, en apotheekpersoneel helpt regelmatig ‘Pig-Cruise-patiënten’.
Ooggetuigen vertellen
Wat voor veel toeristen voelt als een ‘once in a lifetime’-moment, is voor de dieren dagelijkse uitbuiting. De ervaringen met de strandvarkens spreken boekdelen. Anthony reageert:
“We waren van plan hier te overnachten maar hebben ons bedacht. Een varken miste een halve poot en kon nauwelijks bewegen. Het was hartverscheurend om te zien hoe het probeerde rond te hinken op het steile kiezelstrand. Ondanks dit haastten bezoekers zich naar de kust om het te aaien, verdrongen zich eromheen alsof het een freakshow was. We voelden ons allebei misselijk en vertrokken voordat ik de laatste restjes van mijn geloof in de mensheid zou verliezen.”
.
.
Karolin schrijft:
“De varkens bijten! Zelfs als er geen eten in je hand is! Het probleem is bekend in het ziekenhuis in Lefkas, beten komen vaker voor. Rabiësvaccin is alleen beschikbaar in Athene. De plek is totaal overbevolkt, 20 boten in de late ochtend.”
.
.
Een ooggetuige vertelt:
“Een vrouw was in het water met brood om een varken te lokken. Toen het kwam, gooide ze het brood opzij zodat het varken voor haar zwom. Vervolgens greep ze het varken om zijn middel en ging erop zitten in het water! Ik kon mijn ogen niet geloven! Dit werd aangemoedigd door een schipper van een commerciële boot. Het gaat nu te ver!”
Een bezoeker waarschuwt:
“Voer de varkens niet!!! De varkens aten de plastic zak en alle aluminium bakjes! Een babyvarken lag al dood aan de kant van het strand. Deze varkens worden verkeerd gevoerd met ongezonde dingen!”
Dat het voeren van ongezonde dingen al snel op de loer ligt is te zien on onderstaande video:
.
‘Varkenscircus’
Het ‘varkenscircus’ bleef niet onopgemerkt. Op 31 juli 2025 stelde de Port Authority van Ithaka een jaarlijks verbod in van 1 mei tot 31 oktober binnen 300 meter van Atokos. Maar zelfs tijdens het verbod gingen er dagelijks boten naar het eiland. De burgemeester van Ithaka vocht het verbod aan en kreeg zijn zin: het wordt grotendeels opgeheven. Alleen dagtochtenboten mogen niet meer direct aanmeren.
In de praktijk betekent dit vrijwel niets. Privéjachten, charterzeilers, kleine motorboten en watertaxi’s hebben vrij spel. Handhaving is vrijwel onmogelijk. Dagtochtenoperators kunnen daarom alsnog ongehinderd volgeladen richting de strandvarkens vertrekken. Zeer recente dronebeelden tonen aan dat dit nog volop gebeurt. En als er wordt gehandhaafd, verhuist de ‘selfiebrigade’ naar losse bootjes. Daarbij is de kans op verstoring nog groter, omdat dagtochtenorganisatoren hun passagiers nog enigszins in de gaten hielden.
.
Politieke tegenwind en nieuwe hoop
Achter de schermen spelen sterke politieke en economische krachten, die de lucratieve toeristenstroom niet willen missen. Met honderden bezoekers per dag staat er veel geld op het spel. Cruisemaatschappijen gaan ver in het beschermen van hun verdienmodel: wie kritisch reageert wordt bedreigd en van sociale media verbannen. Maar tegelijkertijd groeit het verzet tegen deze dierenuitbuiting. Dierenrechtenorganisaties, eco-entrepreneurs, lokale bewoners, toeristen en medisch personeel roepen steeds luider om strengere regulering. Een Facebook-reactie vat de frustratie samen:
“Nadat ik zag hoe toeristen zich gedroegen met de varkens op Atokos, begrijp ik het verbod om te ankeren volledig. Toen de toerboten arriveerden, veranderde alles in totale chaos: mensen joegen de varkens op, tilden de jongen op en gooiden ze in het water.”
.
Spanje: wanneer droogte varkens naar het strand drijft
Het probleem beperkt zich niet tot Griekenland. Langs de Spaanse Costa del Sol nemen wilde zwijnen steeds vaker hun toevlucht tot stranden en woonwijken. Dit komt onder meer door droogte, voedselgebrek en warmere winters. Ook zijn de gebieden veiliger omdat er minder op ze gejaagd wordt. In Málaga leven naar schatting 22.000 wilde zwijnen: een stijging van 700 procent in recente jaren.
Mijas trok 150.000 euro uit om wilde zwijnen te vangen die gevaarlijk dicht bij speeltuinen, parken en drukke wegen kwamen. ‘Dit is pure noodzaak voor de veiligheid, vooral van jonge kinderen’, aldus wethouder Dierenwelzijn Marco Cortés. Málaga probeerde eerst het probleem op te lossen, door zwijnen af te schieten, maar na protesten werd dit opgeschort. Nu verdooft de stad zwijnen met pijltjes en euthanaseert ze.
.
.
Op de Costa del Sol verschenen onlangs vijf zwijnen tussen strandgangers in Maro, op zoek naar eten en water. In Dénia zijn in de eerste helft van 2025 al bijna 300 strandvarkens gevangen, maar vele dieren zwerven nog rond, vaak in schrale conditie. In juni 2025 liepen op het beschermde strand Las Alberquillas bij Nerja twee volwassen zwijnen met drie biggetjes tussen de badgasten, snuffelend in strandtassen.
Confrontaties ernstiger
De confrontaties worden ernstiger. Op een strand aan de Costa Blanca viel een wild zwijn twee ambtenaren aan. Het dier werd neergeschoten. Op het Italiaanse eiland Spargi (6000 toeristen per dag) waren er sinds juni zes gedocumenteerde aanvallen door wilde zwijnen op bezoekers. Een kind werd gebeten in zijn geslachtsdelen. Autoriteiten besloten tot afschot en sloten delen van het strand af. Ook op La Pelosa beach worden wilde zwijnen regelmatig gezien, die ‘s ochtends vroeg verkoeling zoeken voordat de toeristen arriveren.
Deze incidenten tonen dat zwijnen op stranden geen zeldzaamheid meer zijn en directe risico’s vormen. Lokale autoriteiten beperken de aantallen, maar dat lost de kern van het probleem niet op: een veranderende leefomgeving waarin deze dieren steeds minder ruimte hebben om veilig en natuurlijk te leven. De dieren worden steeds socialer, ook al staat er soms een boete op voeren. Als deze ontwikkeling doorzet, is het een kwestie van tijd voordat ook hier ‘pig beaches’ ontstaan naar het model van Atokos of de Bahama’s.
.
De prijs die dieren betalen
Wat vaak vergeten wordt bij de hype rond zwemmende varkens, is wat dit betekent voor de dieren zelf. Varkens hebben behoefte aan schaduw en beschutting, altijd toegang tot vers drinkwater, gevarieerd en voedzaam voer, en ruimte om te wroeten, modderbaden te nemen en zich terug te trekken in een stabiele sociale groep.
Omdat de varkens op Atokos in feite gehouden dieren zijn, valt hun verzorging onder EU-richtlijn 2008/120/EG, die minimumnormen stelt voor het welzijn van gehouden varkens. Deze richtlijn verplicht dagelijkse controles van de varkens door een opgeleide verzorger, dat de varkens constante toegang hebben tot schoon drinkwater, geschikt voer, beschutting tegen zon, wind en regen, en dat zieke of gewonde dieren aparte huisvesting hebben voor herstel. Verzorgers moeten ziekte of verwondingen tijdig herkennen en passende actie ondernemen, wat vaak veterinaire zorg betekent.
Op Atokos worden veel dierenwelzijnseisen niet gehaald. Hoewel er een verzorger is, blijft onduidelijk hoe de dieren worden gevoed of behandeld, wanneer het eiland bijvoorbeeld door slecht weer dagenlang onbereikbaar is. Een ooggetuige merkte op dat het varken met de halve poot niet meer te zien is, terwijl er al dagen een verzwakt, verstoten biggetje rondloopt waarvan het de vraag is of het de juiste zorg krijgt. Dit kan betekenen dat de houder in strijd handelt met Europese wetgeving en nationale dierenwelzijnswetten.
De varkens kunnen zich wel terugtrekken en krijgen water van boten, maar hun leefomgeving is verre van ideaal. Hun hele bestaan draait om het volgende bootje met toeristen, en in het najaar wacht voor sommigen waarschijnlijk de slacht (dit is bevestigd door bootpersoneel). Ze leven in constante stress door drukte, lawaai en onvoorspelbare menselijke interacties. Hun natuurlijke gedrag wordt ernstig verstoord.
Wilde zwijnen en tamme varkens
De populatie strandvarkens bestaat volledig uit kruisingen tussen wilde zwijnen en tamme varkens, leeft geïsoleerd en heeft daardoor verhoogd risico op inteelt, erfelijke afwijkingen en verzwakte weerstand. Deze zogeheten ‘hybriden’ planten zich sneller voort en zijn minder schuw dan echte wilde zwijnen. Ze combineren de kracht van wilde dieren met tamheid naar mensen toe, waardoor ze eerder op bezoekers afkomen en vaker incidenten veroorzaken. Wanneer bootmaatschappijen claimen dat het om tamme dieren gaat, negeren ze dat deze kruisingen juist gevaarlijker kunnen zijn omdat ze geen natuurlijke terughoudendheid meer hebben.
In het hoogseizoen krijgen de dieren vaak ongepast voedsel toegestopt, zoals chips en brood, soms inclusief verpakkingsmateriaal. Toeristen dragen zo onbewust bij aan gevaarlijke voedingsgewoonten, ziekterisico’s en onnatuurlijke stress. Voeren, aanraken en opjagen haalt hun natuurlijke gedrag weg en maakt ze afhankelijk van mensen.
Strandvarkens zijn geen zeedieren
Varkens zijn landdieren, niet aangepast aan zout water. Regelmatig zwemmen droogt hun huid uit, veroorzaakt pijnlijke irritaties en verhoogt het infectierisico. Op Atokos verliezen sommige dieren het haar van hun poten door het veelvuldige contact met zeewater. Hoewel de zwarte hybride varkens op Atokos door hun donkere pigment minder risico lopen op huidkanker dan witte varkens, blijft het gevaar bestaan. Vooral zonder modder als natuurlijke zonnebescherming en schaduw op het open kiezelstrand, waar zonlicht via water en stenen reflecteert.
Het drinken van zeewater kan leiden tot zoutvergiftiging, en het inslikken van grote hoeveelheden zand kan ernstige verstoppingen veroorzaken. Op de Bahama’s zijn in 2017 meerdere ‘strandvarkens’ dood aangetroffen met magen vol zand. Ook hadden die varkens brandplekken door de felle zon, waren het water en strand vervuild door ontlasting en werden toeristen regelmatig gebeten. Bovendien lopen de Atokos-varkens constant risico op afschot zodra ze als ‘te problematisch’ worden bestempeld. Eerst worden ze gelokt en afhankelijk gemaakt van voedsel, daarna gestraft voor het gedrag dat dit veroorzaakt, Net als bij de konikpaarden in de Oostvaardersplassen, die opdringerig werden doordat mensen hen voerden en uiteindelijk zijn geslacht om hun gedrag.
De gevolgen reiken verder dan individueel dierenleed. Dit soort ‘attracties’ versterken verontrustende ideeën over menselijke dominantie over wilde dieren. Daarnaast kunnen hybride/wilde zwijnen ziekten verspreiden zoals de Afrikaanse varkenspest, tuberculose en toxoplasmose, stelt zwijnenexpert Dr. Giovanna Massei van de Universiteit van York.
Tegenreactie groeit: organisaties en autoriteiten in actie
Steeds meer overheden en organisaties grijpen in. Málaga beboet het voeren van wilde dieren met 250 euro en plaatst drinkbakken om zwijnen uit de stad te houden. Ngo’s voeren campagnes voor diervriendelijke attracties: World Animal Protection’s Wildlife Selfie Code zorgde voor waarschuwingen op Instagram bij dieren-selfie-hashtags, IFAW publiceert richtlijnen voor verantwoord reizen. Hun boodschap: echte dierenliefde betekent afstand houden.
.
.
Ook rond Atokos neemt men klachten serieus. Na officiële meldingen voerde de politie van Ithaka op instructie van de Officier van Justitie een controle uit. Hoewel geen overtredingen zijn vastgesteld, loopt er een vooronderzoek dat aan het Openbaar Ministerie wordt voorgelegd. Of dit tot harde maatregelen leidt blijft onzeker, gezien de grote economische belangen, het feit dat op kleine eilanden iedereen elkaar kent en lastige zaken liever ‘niet gezien’ worden, en dat dierenwelzijn in Griekenland vaak een sluitpost is.
De groeiende tegenstand geeft hoop dat er uiteindelijk bescherming komt voor de varkens en meer respect voor het Natura 2000-gebied. Het alternatief is minder rooskleurig: experts waarschuwen dat de huidige chaos afstevent op een ramp. Het is wachten tot er een groot ongeluk gebeurt – met mensen, de varkens of het kwetsbare ecosysteem – voordat er definitief wordt ingegrepen.
Wat kun jij doen?
Zonder dat toeristen hun gedrag veranderen en afstand houden, blijft echte bescherming voor de strandvarkens een illusie, hoe goed de intenties van overheden en organisaties ook zijn. Als je echt van dieren houdt en ze wilt helpen, zijn er betere manieren dan ze voeren of voor een selfie benaderen. Echte ontmoetingen met wilde dieren kunnen alleen ontstaan als wij de dieren hun rust gunnen en ons aanpassen aan hún leefgebied, niet andersom. Daarom:
- Houd afstand en gebruik zoomlens of verrekijker
- Kies excursies die dierenwelzijn garanderen
- Steun lokale opvangcentra
- Deel alleen beelden die verantwoord gedrag tonen
- Voer wilde of semi-wilde dieren niet en raak ze nooit aan
- Mijd tours waar dieren voor foto’s worden vastgehouden of gevoerd
- Meld misstanden bij de (dieren)politie
.
De volgende keer dat je die perfecte wildlife-video ziet, vraag je af: is deze selfie het waard voor het leed dat het veroorzaakt?
Bronnen:
- People
- Storyful video
- Navily
- New Wave/YouTube
- Spanje Vandaag [1, 2]
- Greek Reporter
- National Geographic
- L’Unione Sarda
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl
1 Comment
Comments are closed.
The ban by Ithaca authorities was lifted yesterday!