Bij kreeften en krabben is men er – nog meer dan bij vissen – lange tijd van uitgegaan dat deze dieren geen bewustzijn en gevoelens kennen en dus ook geen pijn kunnen lijden. Bij de verwerking van deze dieren tot voedsel worden dan ook doorgaans weinig zachtzinnige methoden gebruikt, zoals het levend koken.

kreeft in aquarium
Foto: Ton Dekker

Kreeften en krabben behoren tot de grote groep van ongewervelde dieren, waartoe onder andere ook de mosselen, garnalen, slakken, wormen en inktvissen behoren. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij deze dieren ook gevoel, pijnbeleving, bewustzijn, leervermogen en geheugen aanwezig zijn. Al in een artikel van G. Fiorito, ’Is there ’pain’ in Invertebrates?’ (Behavioural Processes 12 (1986) 383-388) wordt uit de overeenkomst tussen de reacties van ongewervelde en gewervelde dieren op negatieve prikkels (vluchtgedrag bijvoorbeeld), en uit de aanwezigheid van opiumachtige stoffen in deze dieren geconcludeerd dat ongewervelde dieren over een pijnsysteem beschikken. Deze conclusie wordt ook in meer recent onderzoek getrokken: onder andere in de rapporten Sentience and Pain in Invertebrates (2005 ) en  Cephalopods and Decapods Crustaceans – Their capacity for experiencing pain and suffering (2005) wordt deze conclusie getrokken.

De bij ongewervelde dieren aangetroffen opiumachtige stoffen komen ook voor bij gewervelden, waaronder de mens, en bewerkstelligen dat de pijn wordt verzacht of zelfs helemaal weggenomen. De gerichte toediening van opioïden bij ongewervelden veroorzaakt dan ook precies hetzelfde pijnstillende effect als bij de mens, zoals blijkt uit een reeks van experimenten bij slakken, garnalen, wormen en insecten.

Er is dus een duidelijke overeenkomst tussen ongewervelde en gewervelde dieren op dit punt van pijnbeleving. Dat is in wezen ook niet zo verwonderlijk want indien dieren de voor hen schadelijke factoren niet via pijnprikkels als onaangenaam zouden ervaren, zouden zij waarschijnlijk geen dag in deze gevaarlijke wereld kunnen overleven.

Pijn in de pan
Veel onderzoek heeft zich begrijpelijkerwijs gericht op de vraag of krabben en kreeften pijn kunnen lijden wanneer zij levend gekookt worden. Stephanie Yue geeft in haar rapport The Welfare of Crustaceans at Slaughter (2009) een overzicht van de studies naar de negatieve effecten die de diverse dodingsmethoden bij kreeften en krabben teweegbrengen. Deze dieren lijden tijdens het koken duidelijk waarneembare pijn gedurende enkele minuten: de kreeften gedurende tenminste  twee minuten wanneer ze in kokend water worden gegooid, de krabben gedurende tenminste vijf minuten wanneer ze in warm water van 40 graden Celsius worden gegooid, en acht minuten wanneer ze in koel water worden gegooid en vervolgens geleidelijk worden verhit. Ook het sterk afkoelen en invriezen van de dieren als dodingsmethoden veroorzaken de nodige pijn en zijn daarom ethisch onaanvaardbaar.

Al deze ruwe en primitieve verdovings- en dodingsmethoden zijn niet meer van deze tijd en zullen door een snel werkende dodingsmethode vervangen moeten worden, waarbij het zenuwstelsel van de dieren onmiddellijk uitgeschakeld dient te worden zoals dat ook bij het slachten van andere dieren met name koeien, kippen en schapen wettelijk is voorgeschreven. Deze dieren dienen binnen één seconde verdoofd te worden, waarna ze vervolgens gedood moeten worden zonder pijn en angst te lijden.

De Crustastun
Enkele jaren geleden is in Engeland voor het doden van kreeftachtigen (crustacea) een electrisch bedwelmings- en dodingsapparaat, de crustastun, ontwikkeld (http://www.crustastun.com/downloads.html). Het apparaat is in staat de dieren binnen één seconde met  een electrische stroom  te verdoven en ze vervolgens hiermee binnen vijf seconden (kreeften) en elf seconden (krabben) pijnloos te doden. Het apparaat is op dit moment nog alleen in Engeland en De Verenigde Staten in gebruik, maar kan ook in Nederland en andere landen worden ingezet. Er is ook een versie op de markt waarmee grotere hoeveelheden kreeften en krabben kunnen worden gedood. In Engeland, de Verenigde Staten en Noorwegen is dit apparaat al in gebruik.

Kleur
En wat gebeurt er dan met de rode kleur van de kreeften als ze niet levend gekookt worden? Die kleur blijft ook gewoon rood als de kreeften eerst gedood worden en daarna pas gekookt. De rode kleur wordt immers veroorzaakt door de kleurstof astaxanthine, die zich in het pantser van kreeften, krabben en garnalen bevindt en door het koken vrijkomt en rood kleurt.

Horeca en consument
Het doden van de kreeften en krabben is helaas niet het enige probleem bij de consumptie van deze dieren. Ook hun behandeling vanaf het moment dat ze gevangen worden is een lange lijdensweg. Ze worden vaak maandenlang in enorme hoeveelheden, met dichtgetapete scharen ergens opgeslagen totdat ze naar hun eindbestemming, onder andere in Nederland, vervoerd worden, waar ze vervolgens weer in de winkels en restaurants als gevoelloze voorwerpen worden behandeld in afwachting van het verlossende moment waarop ze dan eindelijk op een gruwelijke manier gedood gaan worden.

kreeften in bak
Kreeften en krabben met getapete scharen te koop in een winkel in den Haag (2008) | Foto: Ton Dekker

Gelet op de wrede behandeling van de dieren, zijn restaurants en winkels die deze dieren inkopen, zelf moreel verplicht om dierenwelzijnseisen te gaan stellen aan de vangst, het vervoer en het doden van de dieren. De dieren dienen zo snel mogelijk na de vangst pijnloos te worden gedood.

Ook de consument speelt in dit lugubere verhaal een belangrijke rol. Die heeft ook zijn en haar eigen verantwoordelijkheid en zou er dan ook heel goed aan doen om deze producten niet te kopen en te eten zolang de bovenbeschreven misstanden voortduren.

Ton Dekker
Voorzitter Vissenbescherming

©PiepVandaag.nl